Κυπριακή Παιδεία και Ομοσπονδιακή Πολιτεία Λευκωσία 15 Δεκέμβρη

ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ

ΘΕΜΑ: Κυπριακή Παιδεία και Ομοσπονδιακή Πολιτεία



Τετάρτη, 15 Δεκεμβρίου 2010, στις 18.45 στο Holiday

Θα μιλήσουν :Τάκης Χατζηδημητρίου
Μehmet Caglar
Kωστής Αχνιώτης
Ali Yαman Isik

Διοργανώνει η Πλατφόρμα Ε/Κ και Τ/Κ Εκπαιδευτικών "Ενωμένη Κύπρος"

Κ Υ Π Ρ Ι Α Κ Η Δ ΗΜΟ Κ Ρ Α Τ Ι Α : παρελθόν, παρόν και μέλλον.

Κ Ε Ν Τ Ρ Ο Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ο Ν Ι Κ Ω Ν Ε Ρ Ε Υ Ν Ω Ν
Δ Ι Η Μ Ε Ρ Ο Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ο Ν Ι Κ Ο Σ Υ Μ Π Ο Σ Ι Ο
9 - 10 Δεκεμβρίου 2010
Έναρξη: 9.30
Αίθουσα Τελετών Πανεπιστημίου Κύπρου
(Λεωφόρος Καλλιπόλεως 75)


Π Ρ Ο Γ Ρ Α Μ Μ Α

Tο Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών
οργανώνει διήμερο επιστημονικό συμπόσιο στα πλαίσια των εορτασμών της επετείου των 50 χρόνων
από την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Πρόκειται για μια συνολική αποτίμηση, που πραγματεύεται τις συνθήκες που οδήγησαν στην ανεξαρτησία,
την 50χρονη και ταραχώδη πορεία της Κύπρου και του λαού της
και την προοπτική για το μέλλον της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Επιστημονικός Υπεύθυνος Συμποσίου:
Ρολάνδος Κατσιαούνης


Πέμπτη 9 Δεκεμβρίου
Έναρξη Συμποσίου
9:30 - 10:00 Χαιρετισμός από τον Υπουργό Παιδείας και Πολιτισμού
κ. Ανδρέα Δημητρίου
Κήρυξη εργασιών του Συμποσίου από τον Πρόεδρο
της Δημοκρατίας κ. Δημήτρη Χριστόφια
Α’ Συνεδρία
10:00 - 11:15 Προεδρεύει: Richard Clogg
Παύλος Τζερμιάς, “Η Κυπριακή Δημοκρατία –
Ιστορικά διδάγματα και προοπτικές”
11:15 - 11:30 Διάλειμμα
11:30 - 13:00 Προεδρεύει: Aθανασία Αναγνωστοπούλου
Γιαννάκης Κολοκασίδης, “Η διεκδίκηση της Ένωσης
και ο ένοπλος αγώνας”
Γιώργος Μαργαρίτης, “Ελληνικός εμφύλιος και Ψυχρός Πόλεμος:
Iστορικές συγκυρίες ανάδειξης του Κυπριακού”
13:00 - 16:00 Διάλειμμα
Β’ Συνεδρία
16:00 - 17:30 Προεδρεύει: Παύλος Τζερμιάς
Γιώργος Γιωργής, “Η ελληνική διπλωματία και η ίδρυση
της Κυπριακής Δημοκρατίας”
Altay Nevzat, “H τουρκική προσέγγιση προς την Κυπριακή
Δημοκρατία, 1960-1963: Tα χρόνια της σύνεσης”
17:30 - 17:45 Διάλειμμα
17:45 - 19:15 Προεδρεύει: Πολύβιος Πολυβίου
Χαράλαμπος Καυκαρίδης, “Τουρκική εξωτερική πολιτική
και Κύπρος: 1964-1974”
Αθανασία Αναγνωστοπούλου, “Οι Τουρκοκύπριοι και
η Κυπριακή Δημοκρατία”


Παρασκευή 10 Δεκεμβρίου
Α’ Συνεδρία
9:30 - 11:15 Προεδρεύει: Niyazi Kizilyürek
Richard Clogg, “Oι Βάσεις: H βρετανική παρουσία μετά από
την Ανεξαρτησία”
Πολύβιος Πολυβίου, “Σταθμοί στη συνταγματική εξέλιξη
της Κυπριακής Δημοκρατίας”
Έλσμπεθ Τζερμιά, “H Κύπρος και τα διεθνή ΜΜΕ – Εμπειρίες
από την ίδρυση της Δημοκρατίας έως σήμερα”
11:15 - 11:30 Διάλειμμα
11:30 - 13:00 Προεδρεύει: Πασχάλης Κιτρομηλίδης
Robert Holland, “The Southern Flank in Crisis, 1973-76:
some British documents on Cyprus””
Ρολάνδος Κατσιαούνης, “Η ανθεκτικότητα της Κυπριακής
Δημοκρατίας”
13:00 - 16:00 Διάλειμμα
Β’ Συνεδρία
16:00 - 17:30 Προεδρεύει: Γιώργος Μαργαρίτης
Μιχάλης Μιχαήλ, “Kοινοτικό εκπαιδευτικό σύστημα
και κράτος στην Κύπρο”
Niyazi Kizilyürek, “Η πρόσληψη της Δημοκρατίας
στις δύο κοινότητες”
17:30 - 17:45 Διάλειμμα
17:45 - 19:45 Προεδρεύει: Ρολάνδος Κατσιαούνης
Πασχάλης Κιτρομιλίδης, “Η πεντηκονταετηρίδα της Κυπριακής
Δημοκρατίας και οι ιδεολογικές προϋποθέσεις
της συμφωνίας των δύο κοινοτήτων”
Τουμάζος Τσελεπής, “H δικοινοτική υπόσταση της Κυπριακής
Δημοκρατίας”
Σύνοψη και κλείσιμο του συμποσίου από το Ρολάνδο Κατσιαούνη

Oι ιστορικοί μιλάνε για τον Δεκέμβρη του 2008 (1o)

Τον Γενάρη του 2010, ο Όμιλος Μελέτης Ιστορίας και Κοινωνίας (o γνωστός μας ΟΜΙΚ, μια ελπιδοφόρα συλλογικότητα νέων κοινωνικών επιστημόνων, που από το 2006 αναπτύσσει έντονη δράση, συνδυάζοντας τον επιστημονικό με τον πολιτικό προβληματισμό) οργάνωσε την εκδήλωση «Οι ιστορικοί μιλάνε για τον “Δεκέμβρη” του 2008» και ομιλητές τους ιστορικούς Βασίλη Κρεμμυδά (Πανεπιστήμιο Αθηνών), Παρασκευά Ματάλα (Πανεπιστήμιο Κρήτης) και Χρήστο Χατζηιωσήφ (Πανεπιστήμιο Κρήτης). Οι τρεις ομιλητές κλήθηκαν να απαντήσουν σε τρία ερωτήματα που έθεσαν οι οργανωτές:


1. Μπορεί ο ιστορικός της νεότερης ιστορίας να συνεισφέρει στην κατανόηση των σύγχρονων κοινωνικών φαινομένων και με ποιον τρόπο;

2. Ποιος ή ποιοι άξονες συνδέουν το φαινόμενο του Δεκέμβρη του 2008 με το ιστορικό παρελθόν του ελληνικού κοινωνικού σχηματισμού;

3. Ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά της σύγκρουσης που εκδηλώθηκε με τη μορφή των γεγονότων του Δεκέμβρη;
Οι εισηγήσεις και η ανοιχτή συζήτηση που ακολούθησε περιλαμβάνονται σε έναν τόμο που κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις «Ασίνη». Δημοσιεύουμε σήμερα αποσπάσματα από τις τρεις εισηγήσεις. Οι τίτλοι είναι των «Ενθεμάτων», ενώ έχουν απαλειφθεί οι υποσημειώσεις.

Οι εξεγέρσεις και το ξέσπασμα του Δεκέμβρη
του Βασιλη Κρεμμυδα
[Σχόλια και συζήτηση για το άρθρο στο ιστολόγιο των Ενθεμάτων]
[…]. Θα πάω αμέσως, με δυο λόγια πάλι, στο τι ήταν αυτό το πράγμα. Αυτό, δηλαδή, που ονομάσατε εσείς «φαινόμενο». Δεν θα έλεγα τόσο βαρύγδουπη λέξη. Είναι γεγονός ότι διατυπώθηκε ένα αίτημα για κάποια αλλαγή. Αλλαγή σε κάτι. Προφανώς, για μένα, στην κοινωνία. Για μια γενικότερη, δηλαδή, αλλαγή. Εξέφρασε μια χρόνια πίεση προς τη νεολαία, και εκδηλώθηκε με αφορμή μια δολοφονία. Δεν θα το έλεγα «εξέγερση». Γιατί πιστεύω ότι η «εξέγερση» είναι κάτι οργανωμένο, υπάρχει μια κεντρική κατευθυντήρια γραμμή που, με παρεκκλίσεις ή όχι, οδηγεί τα πράγματα. Εδώ, απʼ όσο μπορώ να ξέρω, κάτι τέτοιο δεν υπήρξε. Θα το έλεγα «ξέσπασμα», «ξεσηκωμό», «έγερση», όχι όμως «εξέγερση».
Αυτή η μαθητική έγερση, το ξέσπασμα, θα μπορούσε να είχε κινητοποιήσει την κοινωνία, αν δεν είχε παρέμβει η βία. Η βία που δεν ήταν, όπως ξέρετε, σχεδόν καθόλου, κρατική. Και που, κατά τη γνώμη μου, ίσως πρέπει να τη μελετήσουμε αυτόνομα από τον μαθητικό ξεσηκωμό. Για να ενισχύσω λίγο αυτή την άποψή μου, θέλω να πω ότι, όπως εγώ το είδα, ο συγκεκριμένος ξεσηκωμός είχε μια δυναμική και προμήνυε και διάρκεια. Και η βία που μεσολάβησε αφαίρεσε και από τη δυναμική, και περίπου ακύρωσε τη διάρκεια. Αν το καλοσκεφτούμε, έκτοτε, αφού πέρασε το ίδιο το γεγονός και άρχισε να «κρυώνει», να γίνεται δηλαδή ανάμνηση, θα παρατηρήσουμε ότι μέσα στη σκέψη μας, όταν θέλουμε να το ανακαλέσουμε στη μνήμη μας, πρώτα θα θυμηθούμε τις φωτιές και τις καταστροφές, και μετά το ίδιο το μαθητικό κίνημα (κίνημα θα το ʼλεγα εύκολα). Τώρα, αν είμαστε δέκα, εκατό ή διακόσιοι άνθρωποι που δεν λειτουργούμε μʼ αυτόν τον τρόπο, δεν είναι και σπουδαία συγκομιδή.
Θα πάω τώρα και στο τελευταίο ζήτημα, και ούτως ή άλλως θα τα κουβεντιάσουμε -- γιʼ αυτό και λέω, άλλωστε, τόσο λίγα. Αν έχουμε στη σύγχρονη ιστορία παράλληλο γεγονός. Έχουμε. Πρόκειται για μια όχι μαθητική, αλλά φοιτητική εξέγερση, την οποία την ακολούθησαν και μαθητές. Αυτή ήταν πράγματι εξέγερση, γιατί είχε κεντρική διεύθυνση. Στη δεκαετία του 1950, με αφορμή τον απελευθερωτικό αγώνα στην Κύπρο, οργανώθηκαν διαδηλώσεις επανειλημμένα, με μεγάλη δυναμική, και με μεγάλη διάρκεια. Και με βία. Μόνο που, εκείνη τη φορά, η βία ήταν αποκλειστικά κρατική, δεν προερχόταν από τους εξεγερμένους, και το φοιτητικό εκείνο κίνημα μπόρεσε και να διαρκέσει και να εξεγείρει την ίδια την κοινωνία. Κινητοποίησε, δηλαδή, μια ολόκληρη κοινωνία, την οποία και εξέφρασε τελικά.
Τι σήμαινε αυτή η εξέγερση; Ο απελευθερωτικός αγώνας στην Κύπρο ήταν καταρχήν αντιαποικιακός, ενώ εδώ στην Ελλάδα η κοινωνία δοκίμαζε τις συνέπειες του εμφυλίου πολέμου και την κρατική βία, η οποία είχε αφορμή τον εμφύλιο πόλεμο. Τότε μπήκαν στην ημερήσια διάταξη τα πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων, τότε άρχισαν να παχαίνουν οι φάκελοι στην ασφάλεια, κ.λπ. Πολλοί απόκτησαν φάκελο μέσα από αυτή τη φοιτητική εξέγερση. Τότε, επίσης, μπήκαν στην ημερήσια διάταξη και οι χαρακτηρισμοί, προκειμένου για νεολαίους: «συμπαθών τον κομμουνισμό», ή, ακόμη χειρότερα, «κομμουνιστής». Δεν εξέφρασε, όμως, εκείνη η εξέγερση μόνο την επιθυμία και της ελληνικής κοινωνίας, στον βαθμό που ήταν δυνατό και παράλληλα, να ταυτιστεί με την εξέγερση της κυπριακής κοινωνίας. Εξέφρασε και μια άλλη πίεση, καταπίεση, μία άλλη βία, την οποία ζούσε το φοιτητικό κίνημα μέσα στα πανεπιστήμια.
Μέσα στα πανεπιστήμια η ασφάλεια είχε εξαπολύσει τους πράκτορές της, τους υπαλλήλους της, μη ένστολους αξιωματικούς και υπαξιωματικούς, οι οποίοι εν τω μεταξύ έβρισκαν και φοιτητές πρόθυμους να βοηθήσουν. Αυτό μέσα στους χώρους του πανεπιστημίου ήταν μία φοβερή βία.

ΑΥΓΗ 05/12/2010

Είναι τόσο απλοϊκή η σκέψη «Του Σταθη Ν. Καλυβα»;

«Κλείνουν δύο χρόνια από τον φόνο του Αλέξη Γρηγορόπουλου και των επεισοδίων που ακολούθησαν. Ποιος είναι ο σημερινός απόηχος ενός γεγονότος που σημάδεψε με τέτοια ένταση την εποχή του; … Από τη μία, η Δικαιοσύνη λειτούργησε. Οι δράστες του φόνου δικάστηκαν και καταδικάστηκαν. Από την άλλη όμως, η Δικαιοσύνη δεν λειτούργησε. Οι δράστες των εκτεταμένων καταστροφών, που μαζί με την οικονομική κρίση συνέβαλαν στη βύθιση του ιστορικού κέντρου της Αθήνας, ουδέποτε ενοχλήθηκαν. Οχι μόνο αυτό, αλλά ελάχιστοι θεωρούν σκανδαλώδη την εκκωφαντική αυτή απουσία της εφαρμογής του νόμου. Παραβλέπουν, με τον τρόπο αυτό, τις αρνητικές συνέπειες μιας επιλεκτικής ευαισθησίας και ενός «α λα καρτ» κράτους δικαίου» (Καθημερινή 05-12-2010) Δηλαδή η δολοφονία ενός νεαρού ανθρώπου από εκπροσώπους της εξουσίας συγκρίνεται και ταυτίζεται ως ισοδύναμη με την έκρηξη οργής ενός μεγάλου κομματιού των νέων των μεγάλων ελληνικών πόλεων. Ο κ. Καλύβας αντί να εξετάσει τις συνθήκες ζωής των νέων, μαθητών, εργαζόμενων, ανέργων, φοιτητών, τις προοπτικές που ανοίγονταν μπροστά τους σε μια Ελλάδα φυσικά και ηθικά καμένη (σήμερα και χρεοκοπημένη), προτιμά με έναν λογικοφανή συλλογισμό να καταδικάσει συνολικά την αντίδραση της νεολαίας -ως συλλογικό ποινικό παράπτωμα- έναντι σε μια πραγματικότητα που την έθετε και την θέτει στο περιθώριο.
Παρατηρούμε πως ένας κοινωνικός επιστήμονας ο οποίος προσπαθεί να εξετάσει τις κοινωνικές διεργασίες που διαδραματίζονται στη χώρα θέτει ως όργανο αποτίμησης και εργαλείο ερμηνείας τον «Νόμο» και τη «Δικαιοσύνη. Μετατρέπεται σε ένα δικηγόρο-ποινικολόγο που εξετάζει τα πάντα κάτω από το σχήμα: ζημία- κακόβουλη καταστροφή-αδίκημα-κακούργημα-ένοχος. Από αυτήν την απλουστευτική άποψη-θέση, πιθανώς, το μόνο που μας λείπει είναι ένας ικανός μηχανισμός δικαιοσύνης (και καταστολής). Σίγουρα ο επιστήμων αρθρογράφος ξέρει ότι τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά, το γεγονός αυτό όμως δεν το εμποδίζει να καταλήγει ακολουθώντας την απολιτική, σχεδόν εγκληματολογική-ποινικολογική ανάλυσή του στο ότι: «Ο «Δεκέμβρης» ήταν (…) σε τελευταία ανάλυση, συνδυασμός δύο κυρίως στοιχείων: της δράσης οργανωμένων ομάδων που βρήκαν μια ευκαιρία να προσφέρουν κάλυψη σε ανθρώπους που είτε επιθυμούσαν να εκφράσουν ετερόκλητα συναισθήματα είτε ήθελαν να προβούν σε καταστροφές. Και της νομιμοποίησης, αν όχι ανοιχτής επιβράβευσης, της συμμετοχής σε τέτοιου είδους πρακτικές από μια μεγάλη μερίδα δημοσιογράφων και διανοούμενων.» Και αναπάντεχα πιστεύει ότι το φάρμακο είναι: «… μια γενναία εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, που θα μετατρέψει τα πανεπιστήμια σε χώρους γνώσης και θα καταργήσει το άγος του ασύλου, για να περάσει η κοινωνία σε ένα στάδιο όπου γεγονότα σαν αυτά του Δεκεμβρίου 2008 και αυτά του Απριλίου 1967 να θεωρούνται ξεπερασμένα δείγματα πολιτικής υπανάπτυξης.» …

Β. Καφαντάρης

Νεοφασισμός στην Ευρώπη και στην Κύπρο Ημεριδα Λευκωσία

Η Αντιφασιστική Πρωτοβουλία οργανώνει ημερίδα με τίτλο:
Νεο-Φασισμός στην Ευρώπη και την Κύπρο. Πορεία, εξέλιξη και σημερινές προκλήσεις.Σάββατο 11 Δεκεμβρίου 2010Πολυδύναμο Κέντρο Λευκωσίας (παρά την Πύλη Αμμοχώστου)14:00 – 20:00 Το επίκαιρο θέμα του νέο-φασισμού θα απασχολήσει την ημερίδα για την εμφάνιση, την πορεία και την εξέλιξη της φασιστικής απειλής στην Ευρώπη και την Κύπρο. Πανεπιστημιακοί, ερευνητές, εκπαιδευτικοί και πολιτικοί παρουσιάζουν την ιστορική πορεία και αναλύουν το φαινόμενο στο χτες και το σήμερα με σκοπό την ανάδειξη των πολλαπλών εκφράσεών του και την σχέση του με τις σημερινές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευρωπαϊκή και Κυπριακή κοινωνία.Στόχος της ημερίδας πέρα από την παρουσίαση και ανάλυση ιστορικών και σύγχρονων στοιχείων, είναι η συζήτηση για την κατανόηση του φαινομένου, τους τρόπους και τις δυνατότητες ενημέρωσης και αντιμετώπισης των διαφόρων εκφράσεών του σήμερα.

Πρόγραμμα Ημερίδας14:10 – 14:30 Εισαγωγή Ημερίδας:Σταύρος Τομπάζος, Πανεπιστήμιο Κύπρου14:30 – 15:15 Πρώτο Μέρος: Ιστορική ΠαρουσίασηΡολάνδος Κατσιαούνης, ΙστορικόςΜακάριος Δρουσιώτης, Δημοσιογράφος-ΕρευνητήςΤάκης Χατζηδημητρίου, Πολιτικός15:15 – 16:00 ΣυζήτησηΣυντονισμός: Μιχάλης Μιχαήλ, Δημοσιογράφος-Ερευνητής16:00 – 17:00 Διάλειμμα17:10 – 17:30 Εισαγωγή δεύτερου μέρουςΑντώνης Έλληνας, Πανεπιστήμιο Κύπρου17:30 – 18:30 Δεύτερο Μέρος: Προκλήσεις του ΣήμεραΝίκος Τριμικλινιώτης, Παρατηρητήριο κατά του Ρατσισμού και της ΞενοφοβίαςΔώρος Πολυκάρπου, Κίνηση για Ισότητα, Στήριξη, ΑντιρατσισμόΓρηγόρης Ιωάννου, Εκπαιδευτικός-ΕρευνητήςΠάυλος Πάυλου, Εκπαιδευτικός-Ερευνητής18:30 – 19:00 ΣυζήτησηΣυντονισμός: Κωνσταντίνα Ζάνου, Ιστορικός

Τα επίμαχα και τραυματικά θέματα στη διδασκαλία της Ιστορίας (Λευκωσία 27 Νοεμβρίου 2010)

Ο Όμιλος Ιστορικού Διαλόγου και Έρευνας σας προσκαλεί σε συμπόσιο με θέμα:

Τα επίμαχα και τραυματικά θέματα στη διδασκαλία της Ιστορίας




27 Νοεμβρίου 2010, 9.00 – 13.30, Chateau Status (απέναντι από το Ξενοδοχείο Λήδρα Πάλας)

Πρόγραμμα:

Μέρος Ι (9.00 – 11.00):
«Τα συγκρουσιακά θέματα στη διδασκαλία της
Ιστορίας». Με αφορμή το ομώνυμο βιβλίο των
Κόκκινου, Μαυροσκούφη, Γατσωτή και Λεμονίδου
(2010).
• Χαιρετισμός: Χαρά Μακρυγιάννη, Πρόεδρος ΟΙΔΕ
• Εισαγωγή – Συντονισμός: Παύλος Παύλου:
«Ούτε φρονηματισμός, ούτε παροξυσμός –
Για μια Ιστορία που ‘διδάσκεται’ από τα συγκρουσιακά
θέματα».
• Νιαζί Κιζίλγιουρεκ: «Οι πόλεμοι της Ιστορίας, οι
πόλεμοι της μνήμης - Η περίπτωση των δικοινοτικών
συγκρούσεων τη δεκαετία του ‘60”.
Με αναφορά στην έκδοση “Τα συγκρουσιακά
θέματα στη διδασκαλία της Ιστορίας».
• Δημήτρης Μαυροσκούφης: «Η διδασκαλία των
συγκρουσιακών θεμάτων στο σχολείο: καλές και
κακές πρακτικές».
• Γιώργος Κόκκινος: «Ιστορικές και πολιτισμικές
διαστάσεις στην προσέγγιση του τραυματικού και
επίμαχου παρελθόντος. Η συμβολή του Μισέλ ντε
Σερτώ, της ιστορίας του παρόντος χρόνου και της
δημόσιας ιστορίας».
Συζήτηση

ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ (15’)
Μέρος ΙΙ (11.30 – 13.30):
Πορίσματα ερευνών για τη διδασκαλία των επίμαχων
ιστορικών γεγονότων
• Εισαγωγή – Συντονισμός: Μελτέμ Ονουκράν Σαμανί:
«Ευαίσθητα θέματα στα κυπριακά σχολικά εγχειρίδια
Ιστορίας»
• Μιχαλίνος Ζεμπύλας: «Αποδομώντας την
ουσιοκρατία της ταυτότητας σε συγκρουσιακές
κοινωνίες»: συγκριτική εθνογραφική έρευνα σε
Ισραήλ, Κύπρο και Β. Ιρλανδία.
• Χάρης Ψάλτης: «Οι αντιλήψεις των Ελληνοκυπρίων
και των Τουρκοκυπρίων εκπαιδευτικών για τη
διδασκαλία της Ιστορίας: Ιδεολογία, Επιστημολογία
και Μεθοδολογία»
• Ρένα Χόπλαρου: «Οι φωναχτές σιωπές μας:
Τι αναφέρουν Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι
εκπαιδευτικοί σχετικά με τη διδασκαλία των επίμαχων
γεγονότων στα σχολεία τους».
Συζήτηση

Οι ΗΠΑ έδωσαν μετά τον πόλεμο εν γνώσει τους ασφαλές καταφύγιο σε Ναζί

Ο Γιόζεφ Μένγκελε πέθανε το 1979 χωρίς ποτέ να δικαστεί (Φωτογραφία: Τα Νέα )

---

---

Ουάσινγκτον

Περισσότερες λεπτομέρειες για την σκοτεινή ιστορία της μεταφοράς εκατοντάδων επιστημόνων από τη ναζιστική Γερμανία στις ΗΠΑ και την παροχή ασφαλούς καταφυγίου σε αυτούς αμέσως μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου φέρνει στο φως ογκώδης έκθεση του υπουργείου Δικαιοσύνης των ΗΠΑ. Καταγράφονται ακόμη και οι προσπάθειες για να εντοπιστούν και όσοι ζούσαν με πλαστή ταυτότητα.

Η έκθεση, που αποκάλυψαν οι New York Times, είχε συνταχτεί το 2006 αλλά αποκαλύφτηκε μόλις τώρα. Κατά το υπουργείο δεν ολοκληρώθηκε ποτέ και περιέχει αρκετά λάθη, αν δεν διευκρίνισε ποια είναι αυτά.

Μέρος της έκθεσης καλύπτει τις προσπάθειες ειδικού γραφείου το οποίο συστήθηκε το 1979 στο υπουργείο Δικαιοσύνης για τον εντοπισμό πρώην στελεχών του ναζιστικού καθεστώτος. Πάνω από 300 εντοπίστηκαν να ζουν στις ΗΠΑ και τους αφαιρέθηκε η ιθαγένεια ή τους εμποδίστηκε η είσοδος.

Ωστόσο, η έκθεση εξετάζει και την συνεργασία των ΗΠΑ με πρώην Ναζί και τις προσπάθειες να κρατηθεί μακριά από τη δημοσιότητα το παρελθόν των ανθρώπων αυτών.

Αμέσως μετά τη λήξη του πολέμου και την κατάκτηση της Γερμανίας, οι ΗΠΑ και σε μικρότερο βαθμό και η ΕΣΣΔ διαγκωνίστηκαν για το ποια θα πάρει υπό τον έλεγχό της επιστήμονες του ναζιστικού καθεστώτος. Μήλον της έριδας ήταν όσοι εργάστηκαν στην πολεμική βιομηχανία (στην αεροναυπηγική και την πυραυλική τεχνολογία), χημικοί και φυσικοί αλλά και οι εργαζόμενοι στο πυρηνικό πρόγραμμα. Επιπλέον οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες αναζήτησαν και εντόπισαν στελέχη των Ναζί που θα μπορούσαν να δώσουν σημαντικές πληροφορίες.

Η κυβέρνηση των ΗΠΑ, γράφει η έκθεση, εν γνώσει της έδωσε άδεια εισόδου σε πολλούς πρώην Γερμανούς αν και το παρελθόν τους ήταν γνωστό στις αμερικανικές Αρχές. Συνολικά μερικές χιλιάδες Ναζί έφτασαν με αυτόν τον τρόπο στις ΗΠΑ, σίγουρα πάντως πολύ λιγότεροι από 10.000, αριθμός που έχει αναφερθεί στο παρελθόν.

Ενδεικτικό παράδειγμα είναι η περίπτωση του Ότο φον Μπόλσβινγκ που είχε συνεισφέρει στην ολοκλήρωση των σχεδίων για την «απαλλαγή της Γερμανίας από τους Εβραίους». Μεταπολεμικά εργάστηκε για τη CIA ενώ οι αμερικανικές Αρχές στην εσωτερική αλληλογραφία τους προβληματίζονταν για το τι θα πρέπει να γίνει αν ο φον Μπόλσβινγκ ερωτηθεί για το παρελθόν του: θα αρνηθεί οποιαδήποτε σχέση με τους Ναζί ή «θα δικαιολογήσει τον εαυτό του αναφέροντας ελαφρυντικά»;

Στην έκθεση αναφέρεται ακόμη ότι οι ΗΠΑ προσπαθούσαν για χρόνια να εντοπίσουν τα ίχνη του διαβόητου Γιόζεφ Μένγκελε», ο οποίος χρησιμοποίησε εκατοντάδες κρατούμενους στο στρατόπεδο θανάτου του Άουσβιτς. Καθοριστικό στοιχείο για την εξακρίβωση ότι ο Μένγκελε πέθανε ήταν ένα τμήμα του τριχωτού της κεφαλής που έστειλαν οι Αρχές της Βραζιλίας. Ο Μένγκελε έζησε μετά το πόλεμο στη Νότια Αμερική και πέθανε στη Βραζιλία το 1979 χωρίς ποτέ να εντοπιστεί και να δικαστεί.

in.gr

Ο... ελληνικός ισπανικός εμφύλιος

Της ΦΩΤΕΙΝΗΣ ΤΟΜΑΗ Κυριακή 19 Σεπτεμβρίου 2010

Διαβάστε : http://www.tovima.gr/default.asp?pid=46&ct=2&artId=316346&dt=19/09/2010#ixzz0zxLqCFt1

Περισσότερα για τον Ισπανικό Εμφύλιο 1936-1939:

http://imansolas.freeservers.com/scw/Spanish_Civil_War_5.html

Ο Αννίβας εντός των πυλών

Σχόλιο στην πολιτική κρίση του Αλέξη Ζήρα

Κατακαλόκαιρο, αρχές αυγούστου, ενώ η πόλη μοιάζει να έχει παραλύσει από την πιο αγχωμένη θερινή ανάπαυλα που θυμάμαι εδώ και πολλά χρόνια. Αλλά και από την οικονομική ερήμωση που απλώνει καταστροφικά τη διαλυτική της ύφεση, ιδίως στη ραχοκοκκαλιά του παραγωγικού ιστού, στα μεσαία και στα μικρομεσαία κοινωνικά στρώματα. `Ολοι περιμένουν κάτι απροσδιόριστο, αλλά οπωσδήποτε όχι ευφρόσυνο, στους επόμενους μήνες ' όλοι, εκτός από τους ανεκδιήγητους οικονομικούς αναλυτές και ένα μεγάλο μέρος των θλιβερών και ανεπαρκέστατων για τις περιστάσεις υπουργών. Του πρωθυπουργού του ίδιου, εννοείται, των βουλευτών και των εν γένει πολιτικάντηδων, ενεργών και υποψηφίων, οι οποίοι επιμένουν στην τιμωρία μιας κοινωνίας που έμαθε να ζει (άραγε,μόνη της;) με περισσότερα από όσα παράγει. `Ολοι οι άλλοι, η συντριπτική πλειοψηφία δηλαδή, είμαστε σε στάση επιφυλακής, φοβούμενοι τα επερχόμενα. Την ενδεχόμενη καταιγίδα νέων ή νεοσοσιαλιστικών μέτρων. Από τις αδελφοποιημένες συμμαχίες (ή μήπως συμμορίες) της χρηματιστηριακής διεθνούς, της ελληνικής και της ευρωπαϊκής. Με τη λεοντή του Δ.Ν.Τ. ή του γιγαντιαίου λογιστηρίου που ονομάζεται Ευρωπαϊκή `Ενωση.
Καύσωνας, κατακαλόκαιρο και ακούω με το ένα αυτί, δύσθυμος, τα αιωνίως υπεραισιόδοξα της γκεμπελικής τηλεοπτικής προπαγάνδας μας. Ανερυθρίαστα, όπως πάντα, τα κάθε λογής «παπαγαλάκια», ρεπόρτερ, σχολιαστές και βοσκοί των «παραθύρων», επιδίδονται στην εδώ και χρόνια προσφιλή τους εργασία : της παραποίησης. Ούτε ενημέρωση, ούτε πληροφορία. Διαστρέβλωση. Η απόκρυψη της πραγματικότητας στην κορύφωσή της. Ας μου συγχωρήσουν οι όσοι ακόμα φίλοι δημοσιογράφοι τον παραλληλισμό, αλλά ο τρόπος δημιουργίας και διοχέτευσης των ειδήσεων, κυρίως στους διαύλους της υψηλής σε αριθμούς και ποσοστά παρακολούθησης, είτε επιβαλλεται (πράγμα που δύσκολα το πιστεύω) από αυτή την κυβέρνηση ανδρεικέλλων, είτε «αυτοκαθορίζεται» (το πιθανότερο) από την πολιτική των επιχειρηματιών που ελέγχουν τα media, είτε από συνδυασμό επιχειρηματιών και ομογάλακτων τραπεζιτών, θυμίζει ολοκληρωτικά καθεστώτα. Δεν περνάει τίποτε απολύτως που να χαλάει την εικόνα της δήθεν γενικής ομοθυμίας, της σχεδόν χαρούμενης αποδοχής των αλλεπάλληλων φόρων, των εκτάκτων εισφορών, των πιο ανόητων και χωρίς προοπτική θυσιών, από τους πενόμενους συνταξιούχους ως τους αγρίως στραγγιζόμενους βιοτέχνες και μικροεμπόρους. Προσπαθούν να περάσουν ως γενική εικόνα την παθητική και προβατοειδή εγκαρτέρηση. Ενώ η δυσφορία είναι διάχυτη και τα προμηνύματα άκρως δυσοίωνα, ως προς τα όρια αντοχής μας.
Και από την άλλη μεριά; Μια αδράνεια; Έτσι είναι, μια αδράνεια. Η αριστερά κολοβωμένη όλο και περισσότερο, έτοιμη για νέες αιμοδοσίες που ετοιμάζει προς το παραδοσιακό πολιτικό κατεστημένο. Μουδιασμένη, βλέπει ότι η κατάσταση την έχει ξεπεράσει. Απολύτως. Οι παραδοσιακές στρατηγικές πίεσης έχουν αποβεί άκαρπες πέρα από ένα συμβολικό επίπεδο. Οι μεγάλες συγκεντρώσεις του Απριλίου και του Μαίου. Και έπειτα; Το μόνο ίσως που είναι βέβαιο είναι τούτο, ότι οι υπάρχουσες συλλογικότητες, οι συντεχνίες που κατέληξαν να γίνουν παρακοιμώμενες της κάθε εξουσίας, οι μύθοι και τα λάβαρα, όλα αυτά είναι πια ανενεργά. Μοιραία, θα αναγκαστούμε να πάμε για άλλα…

Ο Αλέξης Ζήρας είναι κριτικός λογοτεχνίας
alexziras@yahoo.gr

Νέα σχολικά βιβλία που θα αποσιωπούν πτυχές της αμερικανικής ιστορίας

Νέα σχολικά βιβλία που θα αποσιωπούν πτυχές της αμερικανικής ιστορίας, όπως την απάνθρωπη μεταχείριση των σκλάβων, επιθυμεί να προωθήσει στα σχολεία του Τέξας ομάδα υπερσυντηρητικών με τη βοήθεια θρησκευτικών οργανώσεων.
Με σκοπό την καταπολέμηση της «προκατάληψης υπέρ των φιλελευθέρων» επιχειρούν να «εισάγουν εκ νέου την πατριωτική ιδεολογία» στα σχολεία της πολιτείας καθώς έχουν πλέον τον έλεγχο του συμβουλίου που έχει την εποπτεία στο σχολικό πρόγραμμα του Τέξας.
Τα νέα βιβλία θα έχουν μία έντονη θρησκευτική αντιμετώπιση πολλών ζητημάτων, σύμφωνα με τους επικριτές τους.
Για παράδειγμα, αναφέρει ο Guardian, θα περιοριστεί η αναφορά στον Τόμας Τζέφερσον που ζητούσε διαχωρισμό Κράτους και Εκκλησίας, θα απαλειφθούν οι αναφορές στο εμπόριο σκλάβων και θα τονιστούν οι «σημαντικές συνεισφορές» των ηγετών του Νότου κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου.
Ακόμα παραμερίζεται η μελέτη των έργων του Ισαάκ Νιούτον υπέρ των αναφορών ης στην επιστημονική πρόοδο που προέκυψε από την πολεμική τεχνολογία. Όπως, τέλος, αναφέρει το δημοσίευμα, δικαιολογούνται εμμέσως και οι αντικομμουνιστικές διώξεις του Τζόσεφ Μακάρθι.
Η υπερσυντηρητική δικηγόρος Σίνθια Ντάνμπαρ που προωθεί τις αλλαγές έχει κατ’επανάληψη δηλώσει ότι τα σχολεία είναι αντισυνταγματικά, τυραννικά και ότι ρίχνουν τους μαθητές «μέσα στις φλόγες του εχθρού».
Στο παρελθόν οι υπερσυντηρητικοί κύκλοι είχαν προσπαθήσει να περιορίσουν ή και να καταργήσουν τη διδασκαλία της θεωρίας της εξέλιξης χωρίς να έχουν πάντα επιτυχία· όπως διαπιστώνει ο Guardian ίσως είναι περισσότεροι επιτυχημένοι στις παρεμβάσεις τους στην ιστορία.

http://www.in.gr/news/article.asp?lngEntityID=1137375&lngDtrID=245

ΕΛΛΑΣ Οι ιστορικοί συζητούν για την κρίση ΙΣΤΟΡΕΙΝ

Περιοδικό Historein/Iστορείν
Οι ιστορικοί συζητούν για την κρίση Η κρίση σε ιστορική προοπτική
Σάββατο 8 Μαΐου, 11-3 Εντευκτήριο του Πανεπιστημίου Αθηνών (Κτήριο Κ.Παλαμά)Ακαδημίας 48 και Σίνα

Αντώνης Λιάκος, Καθηγητής του Πανεπιστημίου ΑθηνώνΕισαγωγή: Οι παράμετροι της κρίσης
Σταύρος Θωμαδάκης, Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών«Το διεθνές πλαίσιο της κρίσης. Κράτος και αγορές».
Χριστίνα Αγριαντώνη, Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Θεσσαλίας"Η κρίση και η πολιτική"
Αλέξης Φραγκιάδης, Οικονομικός ιστορικός"Η προσφυγή της Ελλάδας στον ‘ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης’ σε ιστορική προοπτική: πρώτες σκέψεις για τις οικονομικές και (διεθνο)πολιτικές παραμέτρους της απόφασης."
Γιώργος Σταθάκης, Καθηγητής Πανεπιστημίου Κρήτης"Η δημοσιονομική κρίση της Ελλάδας. Τα αίτια"
Κώστας Κωστής, Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών«Μεταξύ ΔΝΤ και Αριστεράς: Τι να διαλέξει κανείς;».
Χρήστος Χατζηιωσήφ, Καθηγητής Πανεπιστημίου ΚρήτηςΤο επικίνδυνο των ιστορικών αναλογιών στην εποχή της κρίσης

Να συνεχίσουμε ενάντια στη διχοτόμηση

Η δικοινοτική πλατφόρμα των εκπαιδευτικών καλεί τα μέλη και τους φίλους της να παραστούν στις πρωτομαγιάτικες εκδηλώσεις των δύο κοινοτήτων. Μαζί με τις συντεχνίες των Τουρκοκυπρίων εκπαιδευτικών ΚΤΟΣ και ΚΤΟΕΟΣ και άλλες τουρκοκυπριακές συντεχνίες θα περπατήσουμε το πρωί με την ΠΕΟ. Το βράδυ συμμετέχουμε στη τουρκοκυπριακή πορεία η οποία συνδιοργανώνεται φέτος από ένα ευρύ φάσμα συντεχνιών κινημάτων και κομμάτων της Αριστεράς σε μια προσπάθεια ανοικοδόμησης της ενότητας που παλαιότερα οδήγησε στην πλατφόρμα « Αυτή η Χώρα είναι δική μας». Σε άλλες εποχές η ανοιχτή ή συγκαλυμμένη τρομοκρατία εμπόδιζε τη διοργάνωση ενωμένων δικοινοτικών εκδηλώσεων. Οι συνθήκες σήμερα δεν θα μπορούσαν να αποτρέψουν μια μεγάλη δικοινοτική πρωτομαγιάτικη πορεία αν υπήρχε η πολιτική βούληση των μεγάλων κομμάτων της Αριστεράς ή των μεγάλων συντεχνιών. Να θυμίσουμε ωστόσο ότι τα δύο προηγούμενα χρόνια επιχειρήσαμε κοινές πρωτομαγιάτικες συγκεντρώσεις με καλή τουρκοκυπριακή συμμετοχή και μικρή ελληνοκυπριακή. Στην εφετινή πρωτομαγιά κυριαρχεί και δεν μπορούμε δυστυχώς να το κρύψουμε, μεγάλη απογοήτευση για την πορεία του Κυπριακού. Δεν είναι μόνο η εκλογή Έρογλου, είναι πολύ περισσότερο η διαπίστωση ότι τα δύο χρόνια συνομιλιών Χριστόφια Ταλάτ άφησαν τις σχέσεις του κόσμου των δύο κοινοτήτων σχεδόν εκεί που τις βρήκαν. Αυτή η πρωτομαγιά θυμίζει τη θλίψη της πρωτομαγιάς του 2004. Τότε απερίσκεπτα για ακόμα μια φορά φανήκαμε ανέτοιμοι να αναλάβουμε τις ευθύνες που επέβαλλε ο αγώνας ενάντια στη διχοτόμηση. Τότε εμείς είχαμε μαζέψει τα κομμάτια μας και δημιουργήσαμε τη δικοινοτική πλατφόρμα των εκπαιδευτικών. Τότε όπως και τώρα, θυμίζουμε στον εαυτό μας και σε όλους ότι ένα σημαντικό κομμάτι της κοινωνίας, σημαντικότερο ίσως από το 1964 τουλάχιστον και μετά, προσβλέπει σε ένα κυπριακό μέλλον συμβίωσης και ειρήνης. Χρειάζεται να πιστέψει όμως περισσότερο στον εαυτό του απ’ ότι μέχρι τώρα. Και χρειάζεται να συνδέσει τους αγώνες του με τα όμορα κινήματα του ευρωπαϊκού χώρου.

Προς θετική κατεύθυνση τα Αναλυτικά Προγράμματα Φιλολογικών Μαθημάτων

[1] Τα Αναλυτικά Προγράμματα [Α.Π.], χωρίς να υποκαθιστούν το σύνολο της μεταρρυθμιστικής πολιτικής στην κυπριακή εκπαίδευση, συνιστούν ωστόσο την κορύφωση μιας διαδικασίας πολυσύνθετης και πρωτόγνωρης. Ιδιαίτερα αν συγκρίνουμε με προηγούμενες διαδικασίες διαμόφωσης αναλυτικών προγραμμάτων (όπως αυτή του 2000, στην οποία ήταν περιορισμένης διάρκειας και εντεταλμένης σύνθεσης σχεδόν στο σύνολο από διοικητικούς παράγοντες του Υ.Π.Π.). Δεκάδες πανεπιστημιακοί και άλλοι ερευνητές, επιστήμονες και εκατοντάδες εκπαιδευτικοί της δημοτικής και μέσης «μάχιμης» εκπαίδευσης, όπως και επιστημονικοί φορείς, για πρώτη φορά εθελοντικά και ισότιμα συναντήθηκαν, συνδιαλέχτηκαν ή και διαφώνησαν, επεξεργάστηκαν προτάσεις και λύσεις από κοινού σε τόσο εύρος, με τόση διάρκεια και εμβάθυνση σε επιστημονικά, παιδαγωγικά και οργανωτικά πεδία –ιδιαίτερα στα φιλολογικά μαθήματα, που πιέζονται ασφυκτικά από το γενικότερο ωφελιμιστικό και τυχοδιωκτικό λάιφ στάιλ, από την παγκοσμιοποιημένη αγοραία βαρβαρότητα, που πολιορκεί τα σχολεία και την κοινωνία.
[2] Ως «Συνασπισμός Φιλολόγων» είχαμε προτείνει έγκαιρα στο ΚΔΣ του ΣΕΚΦ τη συγκρότηση ομάδων εργασίας ανά μάθημα. Πρόταση που, δυστυχώς, απορρίφθηκε πλειοψηφικά στις αρχές του 2009. Στη συνέχεια, ο «Συνασπισμός Φιλολόγων» (ευρισκόμενος σε συνεργασία με την «Προοδευτική Κίνηση Καθηγητών», με κινήσεις, ομάδες και απλούς συναδέλφους του δημοκρατικού και ευρύτερου αριστερού χώρου) μετείχε σε όλες τις Επιτροπές Α.Π. Φιλολογικών Μαθημάτων , δίπλα και μαζί με συναδέλφους όλων των ιδεολογικών απόψεων. Καταθέσαμε προτάσεις στις Επιτροπές που εργάστηκαν για τα Αρχαία Ελληνικά-Λατινικά, για την Ελληνική Γλώσσα, για τη Λογοτεχνία, για την Ιστορία, για την Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή. Γι’ αυτό και ο «Συνασπισμός Φιλολόγων», διατηρώντας τις ενστάσεις και τις ανησυχίες του για ορισμένες πτυχές της διαδικασίας ή για επιμέρους θέματα και προτάσεις [όπως η απουσία πεδίων που θα προβάλλουν πιο έντονα τη Φιλοσοφία, την Ψυχολογία ή την Κοινωνιολογία], εκτιμά ότι πρόκειται για μια σοβαρή προσπάθεια. για να αναζωογονηθεί η δημόσια εκπαίδευση της Κύπρου (πράγμα που θα επηρεάσει καθοριστικά και το περιεχόμενο της ιδιωτικής). Συντείνει στο να περιοριστούν τα χάσματα ανάμεσα στις βαθμίδες της εκπαίδευσης και να εξασφαλιστεί η ομαλή συνέχεια από βαθμίδα σε βαθμίδα και από τάξη σε τάξη., Επίσης, προσανατολίζει στο να ενισχυθεί η εκπαιδευτική αποκέντρωση και η αυτονομία της σχολικής μονάδας.

Στην Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία, όπως και στα Λατινικά: παρόλο που θα μπορούσαμε να προβάλλουμε κι άλλες προτάσεις για επιλογή συγγραφέων και έργων, κρατάμε ως ουσιαστικό δεδομένο την γενικότερη κατεύθυνση: Η φιλοσοφία και μεθοδολογία της διδασκαλίας των κλασικών γλωσσών, στις προτάσεις του νέου Α.Π. στηρίζουν τη γνώση και την κατανόηση των απαρχών του ελληνικού και ευρωπαϊκού πολιτισμού, αλλά και την γόνιμη επαφή τους με τη σύγχρονη πραγματικότητα και την καλλιέργεια της αυτοσυνείδησης του σκεπτόμενου μαθητή. Η πολυτροπικότητα –στο πλαίσιο του σύγχρονου γραμματισμού-, η διατήρηση της αυτοτέλειας στη διδασκαλία της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας, η υπέρβαση της προγονοπληξίας, μα και της άγονης μετωπικής διδασκαλίας και της παροδοσιακής διδακτικής προσέγγισης στη μετάφραση αρχαίων κειμένων συνιστούν θετικές εξελίξεις. Συνδυάζονται με την αποτελεσματικότητα της διδασκαλίας των αρχαιογνωστικών μαθημάτων, οργανικά ενταγμένων στο ευρύ φάσμα σπουδών εντός του νέου Α. Π., με τη διαφορετική φιλοσοφία στη μεταφραστική διαδικασία, την έμφαση στην ουσιαστική κειμενοκεντρική προσέγγιση, την ενσωμάτωση των Νέων Τεχνολογιών. Πρέπει να επισημανθεί η πρόταση της Επιτροπής Α.Π. για την ανάγκη συγγραφής νέων εγχειριδίων που να υπηρετούν τη νέα φιλοσοφία και να κινούν το ενδιαφέρον των μαθητών, καθώς τα υπάρχοντα, ιδιαίτερα στο Γυμνάσιο, κινούνται σε μια διαφορετική κατεύθυνση και δημιουργούν επιπρόσθετα προβλήματα. Ενδιαφέρουσα επιπλέον είναι η σύζευξη αρχαίας ελληνικής και λατινικής γραμματείας με την πρόταση για διδασκαλία μεταφρασμένων έργων ή αποσπασμάτων της λατινικής γραμματείας στο Λύκειο.

Στη Νέα Ελληνική Γλώσσα συμφωνούμε με το βασικό μέλημα των προτάσεων, δηλαδή τον επαναπροσδιορισμό του μαθήματος της Γλώσσας ως μαθήματος κριτικού γραμματισμού. Με την έννοια ότι το γλωσσικό μάθημα επιδιώκει την καλλιέργεια συνειδητής επίγνωσης του τρόπου που η γλώσσα (ανεξάρτητα αλλά και σε αλληλεπίδραση με άλλους σημειωτικούς κώδικες, όπως τις εικόνες ή τους ήχους) λειτουργεί μέσα σε συγκεκριμένα κοινωνικοπολιτισμικά περιβάλλοντα χρήσης και σε κοινότητες πρακτικής. Επίσης, δεν έχουν μικρότερη σημασία προτάσεις που αναδεικνύουν το σεβασμό της παιδικής και νεανικής ηλικίας, την καλλιέργεια των γλωσσικών δεξιοτήτων των μαθητών και την ικανότητα δημιουργικής αξιοποίησης της ποικιλότητας εντός της μητρικής γλώσσας (άρα και της επιστημονικής αξιοποίησης της κυπριακής διαλέκτου). Βλέπουμε ως ορθό τον απώτερο σκοπό της γλωσσικής διδασκαλίας, δηλαδή τη συνδιαμόρφωση των μαθητών σε κριτικά υποκείμενα, σε άτομα που μπορούν να διαπραγματεύονται κριτικά τον κόσμο τους αλλά και τον κόσμο πιο γενικά μέσα από κείμενα που παράγουν ή καλούνται να επεξεργαστούν. Η αξιοποίηση συνεργατικών πρακτικών και κοινωνικών δεδομένων στη διδασκαλία της γλώσσας, η κατανόηση του ρόλου κειμένων και κειμενικών ειδών ως μηχανισμών ιδεολογικών, ο προφορικός και ο γραπτός λόγος ως διαλογικές διαδικασίες στηρίζουν μια άλλη οπτική στο μάθημα και τροφοδοτούν νέα στοιχεία στο περιεχόμενο και στις στρατηγικές διδακτικής.

Στη Λογοτεχνία περισσότερο από κάθε άλλη φορά το Α.Π. εστιάζει στα λογοτεχνικά κείμενα και στην αναζήτηση ολόπλευρης λογοτεχνικής παιδείας. Δίνεται προσοχή στην ενεργό συμμετοχή των μαθητών, ως αναγνωστών και ερμηνευτών, και στην απόκτηση συνεκτικού και επαρκούς σώματος γνώσεων για την ελληνική (και για την κυπριακή εκδοχή της) και την ξένη μεταφρασμένη λογοτεχνία. Προκρίνεται ο «κριτικός λογοτεχνικός γραμματισμός» και η γλωσσική, αισθητική και πολιτισμική αγωγή των μαθητών. Υπογραμμίζεται η σπουδαιότητα επιλογών που επιτρέπουν τη διάδραση λογοτεχνίας- τεχνών και τη διαθεματική προσέγγιση του λογοτεχνικού πεδίου ως αισθητικού-πολιτισμικού φαινομένου. Ξεχωριστή σημασία αποκτά η προσπάθεια συνομιλίας με τη νεοελληνική (και η σαφώς αξιόλογη κυπριακή συμβολή σ’ αυτήν μέσα από κείμενα διαλεκτικά και μη) και την ευρωπαϊκή λογοτεχνία. Η επεξεργασία, εκτός από τις υπάρχουσες,, και νέων επιλογών από κείμενα διδασκαλίας δεν πρέπει να αναβληθεί. Οι νέοι θεματικοί άξονες και η αποδέσμευση από παραδοσιακές διδακτικές εφαρμογές και εγχειρίδια μπορούν να ενισχύσουν τη φαντασία των μαθητών, τη δημιουργική γραφή, την αμφισβήτηση, την κριτική στάση και το σεβασμό της νεότητας.

Στην Ιστορία, η πρόταση Αναλυτικού Προγράμματος που υπογράφεται από τρία μέλη της πενταμελούς επιτροπής συντονιστών πανεπιστημιακών δεν στερείται επιστημονικών ερεισμάτων και εκσυγχρονιστικών προθέσεων σε σχέση με τα υφιστάμενα. Διαθέτει επίσης μια δική της συλλογιστική και επιχειρηματολογία ως προς την αναγκαία ανανέωση του ενδιαφέροντος για το ελληνικό και παγκόσμιο ιστορικό παρελθόν, για την κατανόηση της διαχρονικής πορείας του ελληνικού κόσμου και της Κύπρου. Αλλά για πολλούς λόγους η πρόταση αυτή αποδεικνύεται σε σημαντικά ζητήματα του περιεχομένου και της διδακτικής πιεσμένη από την εμμονή στην εθνοκεντρική αφήγηση της παγκόσμιας και ευρωπαϊκής ιστορίας. Τοποθετείται σε πρωτεύουσα θέση η ιστορική αφήγηση πολιτικών και διπλωματικών γεγονότων. Η κοινωνική και πολιτισμική ιστορία απωθείται στο περιθώριο, ακόμη και στις λυκειακές τάξεις. Η θεματική διδασκαλία και η εμβάθυνση σε καίρια προβλήματα της κυπριακής, της ελληνικής, της ευρωπαϊκής και της παγκόσμιας ιστορίας «χάνονται». Αλλά παραμένει αναγκαία η επεξεργασία νέων προτάσεων που να λαμβάνουν υπόψη τις σημερινές ανάγκες και προτεραιότητες της κυπριακής κοινωνίας και εκπαίδευσης είναι απαραίτητη σε συνδυασμό με την άμεση αντικατάσταση των αντιπαιδαγωγικών και διδακτικά άκυρων βιβλίων. Ιδίως για το βιβλίο της Γ΄ Λυκείου: είχαμε συμβάλλει στις δύο προηγούμενες χρονιές στην άσκηση συστηματικής κριτικής όπως και στην τεκμηρίωση τριών συνεχόμενων αποφάσεων του ΚΔΣ του ΣΕΚΦ ενάντια στο αδιέξοδο του περιεχόμενου και τη διδακτική αφασία του. Επισημαίνουμε ότι στην ουσία το αναλυτικό πρόγραμμα της Ιστορίας «προσαρμόζεται» στα προηγούμενα σχολικά εγχειρίδια της Ελλάδας, κάνοντας μάλιστα επιλεκτική αξιοποίησή τους. Αποκλείεται έτσι η θεματική ιστορία και επιλέγεται η αδιέξοδη αφήγηση πολιτικών και στρατιωτικών γεγονότων μεγάλων ιστορικών περιόδων, ακόμη και στο Λύκειο. Ουσιαστικά, η διδασκαλία επικεντρώνεται στην εθνική ιστορία, καθώς, εκ των πραγμάτων, τα περισσότερα από τα υπόλοιπα πεδία δε διδάσκονται και ούτε πρόκειται να διδαχθούν.

Στην Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή με ενδιαφέρον διαπιστώνουμε την ανανεωτική διάθεση που αποτυπώνεται στο Αναλυτικό Πρόγραμμα, αλλά και την ανάγκη να υπάρξει σαφώς οριοθετημένη διδακτική περιοχή για το μάθημα στο Δημοτικό και στο Γυμνάσιο. Στοχεύοντας στην ανάπτυξη ικανοτήτων και δεξιοτήτων για τον ενστερνισμό ανθρωπιστικών και δημοκρατικών αξιών και στάσεων, την πρόταση διαπερνά η έγνοια για τη διαμόρφωση του ελεύθερου, υπεύθυνου, δημιουργικού, κριτικά στοχαζόμενου και δημοκρατικού πολίτη. Κατευθύνεται στην ανάδειξη της σημασίας των ανθρωπίνων και των κοινωνικών δικαιωμάτων, της ειρηνικής συμβίωσης, της συμμετοχής στη ζωή, του σεβασμού της ετερότητας και ιδιοπροσωπίας του μαθητή και του πολίτη. Επισημαίνουμε την ανάγκη ακόμη καλύτερης αξιοποίησης νέων –ιδίως θεματικών, αλλά και των Νέων Τεχνολογιών- μεθόδων στη διδασκαλία από τους φιλολόγους και στον εμπλουτισμό του περιεχομένου με πτυχές της βιωματικής εμπειρίας των νέων, των συνεργασιών μέσα από διαθεματικές διδασκαλίες, τη σύνδεση με την πολυπολιτισμική κοινωνία, με τις πτυχές του κυπριακού προβλήματος και με τη βιώσιμη και δίκαιη λύση του.

[3] Στην πορεία εφαρμογής και αλληλεπίδρασης με τις πρόσφατες και με τις αναμενόμενες αποφάσεις για εκπαιδευτικές, διοικητικές, παιδαγωγικές αλλαγές, τα Α. Π. Φιλολογικών θα κατευθύνουν θετικά το μορφωτικό επίπεδο και τις παιδαγωγικές μεθόδους σε νέες συνθέσεις. Το περιεχόμενό τους θα πρέπει να μένει ανοιχτό σε αναζητήσεις, ανατροφοδοτήσεις, σε επιλογές ευέλικτης αναπροσαρμογής στην πραγματικότητα, αφού σε σύντομα και τακτά χρονικά διαστήματα θα πρέπει να ελέγχονται επιστημονικά –όπως απαιτεί το κίνημα των εκπαιδευτικών και όπως δεσμεύτηκε ο Υπουργός Παιδείας. Θα εργαστούμε μαζί με όλους τους φιλολόγους, και όλους τους άλλους εκπαιδευτικούς για την ενίσχυση του σύγχρονου ρόλου των φιλολογικών γνώσεων, των ανθρωπιστικών σπουδών και των Νέων Τεχνολογιών. Θα επιμείνουμε στην τόνωση των ελληνικών γραμμάτων αναδεικνύοντας τον οικουμενικό χαρακτήρα των αξιών του ελληνικού και του παγκόσμιου δημοκρατικού πολιτισμού.
Αναδεικνύεται ως απαραίτητη η ουσιαστική επιμόρφωση των συναδέλφων πάνω στα νέα αναλυτικά και στους νέους τρόπους διδασκαλίας που αυτά εισάγουν. Ας θεωρηθεί ως παράδειγμα προς αποφυγή η βεβιασμένη «επιμόρφωση» που έγινε πριν από μερικά χρόνια (2006) για τα νέα βιβλία που ήρθαν από την Ελλάδα.
Καταληκτικά επισημαίνουμε την πρώτιστη όλων ανάγκη: την έγκαιρη διαμόρφωση κατάλληλου εκπαιδευτικού υλικού σε συνδυασμό με τη συγγραφή νέων βιβλίων, όπου κριθεί αναγκαίο, και τη διεύρυνση των σχολικών –μαθησιακών δραστηριοτήτων που σχετίζονται με την παραγωγή και χρήση ψηφιακού διδακτικού υλικού και με το «διαδικτυακό σχολείο».


Γιώργος Κ. Μύαρης, Γιώργος Γιαλλούρης, Σταύρος Σταύρου – διαδοχικά εκπροσωπούντες τον “Συνασπισμό Φιλολόγων” στο ΚΔΣ του ΣΕΚΦ-ΟΕΛΜΕΚ στην τριετία 2007-2010.

Παρατηρήσεις σχετικά με την πρόταση της Επιτροπής αναμόρφωσης των Αναλυτικών Προγραμμάτων της Ιστορίας στο Λύκειο

ΠΡΟΣ

α) Γραφείο Υπουργού Παιδείας (Υπεύθυνος: Κυριάκος Κυριάκου)

β) Επιστημονική Επιτροπή διαμόρφωσης των Αναλυτικών Προγραμμάτων
κ. Γιώργο Τσιάκαλο (Επικεφαλής)

γ) ΣΕΚΦ (υπ' όψιν Γραμματέα Γ. Μύαρη)

Λευκωσία


Θέμα: Παρατηρήσεις σχετικά με την πρόταση της Επιτροπής αναμόρφωσης των Αναλυτικών Προγραμμάτων της Ιστορίας στο Λύκειο


Τα σχόλια που εκφράζονται πιο κάτω ελπίζουμε ότι θα αποτελέσουν μια εποικοδομητική κριτική επί του νέου αναλυτικού προγράμματος για τη διδασκαλία του μαθήματος της Ιστορίας, το οποίο έδωσε προ ολίγων ημερών στη δημοσιότητα το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού. Στο πλαίσιο ενός δημόσιου και δημοκρατικού διαλόγου οι διαφορετικές απόψεις μπορούν και πρέπει να είναι θεμιτές, εφόσον το τελικό ζητούμενο είναι η αναβάθμιση της ποιότητας της παρεχόμενης εκπαίδευσης στον τόπο μας. Ως μάχιμοι εκπαιδευτικοί θα ξεκινήσουμε με την αφήγηση κάποιων πραγματικών περιστατικών από την καθημερινή ζωή στο σχολείο, ενώ οι παρατηρήσεις μας θα αφορούν στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση και συγκεκριμένα στο Λύκειο.

Σίγουρα αποτελεί ζητούμενο η αναμόρφωση των αναλυτικών προγραμμάτων και είναι ένα από τα προαπαιτούμενα της μεταρρύθμισης και του εκσυγχρονισμού εκπαιδευτικού συστήματος του τόπου μας. Πιστεύουμε ότι οι εργασίες προχωρούν με επιστημονική μεθοδολογία, με χρονοδιαγράμματα μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, με όραμα, με σαφείς στόχους και με δημοκρατικές διαδικασίες για τη λήψη απόφασης. Κι όμως σε πολλούς εκπαιδευτικούς αρχίζει να δημιουργείται η εντύπωση πως τίποτε δεν αλλάζει στη περιεχόμενο και στη διδασκαλία του μαθήματος της Ιστορίας (τουλάχιστον στη δευτεροβάθμια εκπ-ση). Απαιτείται ουσιαστική αλλαγή κι όπως λέει ο ποιητής για την ελευθερία «θέλει αρετήν και τόλμη», στα εκπαιδευτικά θέματα παρατηρούμε ότι αρετή υπάρχει, το ζητούμενο είναι η τόλμη.
Κάθε πραγματική αλλαγή -γι’ αυτούς που τη βιώνουν- εμπεριέχει τα στοιχεία της απώλειας, του άγχους και του αγώνα, και το γεγονός αυτό πρέπει να αναγνωρίζεται ως φυσικό και αναπόφευκτο, σύμφωνα με τον Marris, ενώ και ο Schỏn εκφράζει την ίδια ιδέα όταν αναφέρει πως κάθε πραγματική αλλαγή περνά μέσα από τη ζώνη της αβεβαιότητας (Fullan, 2001, σ.σ. 30-31). Ποιοι όμως είναι αυτοί λοιπόν που πραγματικά φοβούνται την αλλαγή στο αναλυτικό πρόγραμμα της Ιστορίας;
Μήπως όσοι εμμένουν στην εθνοκεντρική αφήγηση της Παγκόσμιας και Ευρωπαϊκής Ιστορίας; Ή όσοι πιστεύουν ότι οι μαθητές είναι ακόμα ανώριμοι για μια πολυπρισματική θεώρηση της Ιστορίας, που θα τους έφερνε σε επαφή και με άλλες ερμηνείες των ιστορικών γεγονότων πέρα από τις κυρίαρχες οι οποίες για χρόνια εν είδει κατήχησης έχουν επιβληθεί κατά τη διδασκαλία της Ιστορίας;
Είναι φανερό ότι το θεωρητικό υπόβαθρο, η φιλοσοφία- οι αρχές στην οποία στηρίζεται η εκπόνησή των νέων αναλυτικών ήταν αποδεκτά απ’ όλους όσοι συμμετείχαν σε όλες τις επιτροπές εκπόνησης των «νέων» αναλυτικών. Παρ’ όλα αυτά παρατηρούμε ότι στην πρόταση που υποβλήθηκε για το μάθημα της Ιστορίας δεν ακολούθησε τις γενικές αρχές του νέου αναλυτικού. Συγκεκριμένα παρατηρούμε ότι:
Δεν παρατηρείται αξιοπρόσεκτη μείωση του όγκου της ύλης.
Η νέα πρόταση ουσιαστικά αντιγράφει το υφιστάμενο αναλυτικό πρόγραμμα.
Εξακολουθεί να ισχύει η λογική της γραμμικής χρονολογικής αφήγησης γεγονότων, κυρίως πολιτικών και πολεμικών εις βάρος της κοινωνικής Ιστορίας και της Ιστορίας του παγκόσμιου πολιτισμού. Έτσι, τα παιδιά ταυτίζουν την Ιστορία με τον πόλεμο και οι πόλεμοι των εθνών καθίστανται η πεμπτουσία της παρουσίας του ανθρώπου στη γη. Ακόμα, με τη λογική αυτή, η πιο ενδιαφέρουσα και σημαντική περίοδος της Ιστορίας της Κύπρου, η περίοδος από το 1878 ως το 1960 και μέχρι σήμερα-γιατί σχετίζεται με τις σημερινές συνθήκες που επικρατούν στον τόπο μας-θα εξακολουθήσει να διδάσκεται στην Γ’ Λυκείου στο τέλος της χρονιάς, ως τελευταίο κεφάλαιο, σε μια χρονική στιγμή που το μόνο πράγμα που απασχολεί τους τελειόφοιτους είναι η έξοδός τους από τη μαθητική ζωή, οι Παγκύπριες Εξετάσεις, οι σπουδές, ή η στρατιωτική θητεία.
Εξακολουθεί να ισχύει η λογική της κάλυψης ενός όγκου ύλης όπως καταγράφεται μέσα στο ένα σχολικό βιβλίο. Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες οι σχολικές μονάδες έχουν τη δυνατότητα επιλογής του βιβλίου που θα χρησιμοποιήσουν, χωρίς να ξεφεύγουν από το γενικό πλαίσιο που ισχύει για όλη τη χώρα.
Βέβαια στον τόπο μας απέχουμε πολύ ακόμα από το σημείο αυτό, όμως θα ήταν καλό οι σχολικές μονάδες σταδιακά να αποκτήσουν αυτή τη δυνατότητα, στο πλαίσιο μιας περιορισμένης στην αρχή αυτονομίας, η οποία θα σήμαινε αυτόματα τη μετάθεση ενός μεγάλου μέρους της ευθύνης για τη διδασκαλία στους ίδιους τους εκπαιδευτικούς και στις ίδιες τις σχολικές μονάδες, καθώς και την ανάληψη της ευθύνης για τα αποτελέσματα των μαθητών τους. Αντί να επικρίνουν κάποια ακατάλληλα για τους μαθητές τους διδακτικά εγχειρίδια, να επιλέγουν συλλογικά άλλα καταλληλότερα, να επιλέγουν διαφόρων ειδών πηγές μ’ έναν έγκαιρο προγραμματισμό. Αυτό μπορεί να εισαχθεί αρχικά σε ορισμένες σχολικές μονάδες, που θα επιδείξουν τον δέοντα ζήλο και σε μια τάξη μόνο. Η επιλογή μπορεί να γίνεται λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες του μαθητικού πληθυσμού της μονάδας τους. Έχουμε την ισχυρή πεποίθηση ότι, αν εγκαταλειφθεί η λογική της γραμμικής αφήγησης της Ιστορίας και η λογική του ενός βιβλίου τουλάχιστον σε μια μόνο τάξη μέχρι να αποφασιστεί ο δεκαετής κύκλος σπουδών (δεκάχρονη υποχρεωτική εκπαίδευση) -εμπόδιο που επικαλείται η Επιτροπή-αυτό θα σημαίνει την εισαγωγή ενός εντελώς νέου τρόπου διδασκαλίας και μάθησης, που είναι, πιστεύουμε, η ουσία μιας μεταρρύθμισης και όχι μια απλή προσθαφαίρεση ύλης ή μετάθεση διδακτικών περιόδων από ένα κεφάλαιο σ’ ένα άλλο ή συστάσεις προς τους εκπαιδευτικούς για τη χρήση πολλαπλών πηγών, τις επισκέψεις σε μουσεία κ.λ.π., γιατί όλα αυτά πάνε χρόνια και που τα γνωρίζουμε και που τα συζητάμε μεταξύ μας, αλλά που λίγο τα εφαρμόζουμε, αγκυλωμένοι στην κάλυψη της ύλης και παραδομένοι στην ασφάλεια του μοναδικού βιβλίου ‘Ευαγγελίου’. Εάν μειωθεί δραματικά η διδακτέα ύλη και οι σχολικές μονάδες έχουν το δικαίωμα επιλογής μέσα από διάφορους θεματικούς κύκλους-αναφερόμαστε πάντα στο Λύκειο- θα μπορούν να επιλέγουν τους καταλληλότερους για τους μαθητές τους και να εφαρμόσουν όλες εκείνες τις νέες και κυρίως αποδοτικότερες, αλλά και πιο ευχάριστες μεθόδους διδασκαλίας. Όλη η Βυζαντινή περίοδος της Ιστορίας της Κύπρου μπορεί να διδαχτεί μόνο μέσα από το θεματικό κύκλο «Βυζαντινή Τέχνη της Κύπρου» με επισκέψεις σε βυζαντινές εκκλησίες και μουσεία (υπάρχει πλήθος πηγών που μπορούν να αναζητήσουν εκπαιδευτικοί και μαθητές). Οι πόλεμοι των Ελλήνων, που πάντα τους συγχύζουν οι μαθητές μας, μπορούν να ενταχθούν στο θεματικό κύκλο ‘Ιμπεριαλισμός’ (Περσική εκστρατεία κατά των Ελλήνων, Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, Οθωμανική Αυτοκρατορία, πόλεμος στο Βιετνάμ κ.ο.κ., με την αποικιοκρατία παράλληλα, σύγχρονη και αρχαία με ένα παγκόσμιο χάρτη (αναφέρουμε κάποια μόνο ενδεικτικά παραδείγματα). Τα γεγονότα, τα αίτια και οι συνέπειες, οι αντιδράσεις των ανθρώπων είναι διαχρονικές, οι μαθητές βλέπουν την Ιστορία στην ολότητά της, ασκούν την κριτική σκέψη, εργάζονται πολυπρισματικά με διάφορες πηγές, κάνουν συγκρίσεις, εντοπίζουν ομοιότητες και διαφορές, αντιλαμβάνονται την ιστορική συνέχεια και την αλλαγή, ξεφεύγοντας επιτέλους από την πλήξη της γραμμικής αφήγησης του ενός μεμονωμένου ιστορικού γεγονότος από το ένα σχολικό εγχειρίδιο. Ή ακόμα, πόσο ενδιαφέρον θα είχε για το μαθητή να δουλέψει σε ενότητες όπως η μετεξέλιξη των αρχαίων κοινωνιών της Ανατολ. Μεσογείου, ο θεσμός της δουλείας, η εμφάνιση και εξέλιξη των θρησκειών στις ακτές της Μεσογείου-κοιτίδας θρησκειών δίνοντας έμφαση στην κατανόηση των διαφορών και των ομοιοτήτων τους, γιατί παρουσιάζουν ομοιότητες, θέτοντας έτσι σε εφαρμογή τις αρχές της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης, ή ακόμα η εξέλιξη της κατοικίας των ανθρώπων, της διατροφής, της διασκέδασης και τόσων άλλων δραστηριοτήτων που αφορούν το ανθρώπινο γένος. Εκτός και αν, ως εκπαιδευτικό σύστημα, πιστεύουμε ότι ο ρόλος της διδασκαλίας της Ιστορίας είναι να τονίζει στο μαθητή τη μοναδικότητα του δικού μας λαού σ’ αυτόν τον πλανήτη.
Προσωπικά, πιστεύουμε ότι η πρόταση που έχει κατατεθεί από τους Πανεπιστημιακούς για το αναλυτικό πρόγραμμα της Ιστορίας, χρειάζεται να περιλάβει κάποιες ουσιώδεις αλλαγές, κάποιες καινοτομίες, έστω και σε μία τουλάχιστον τάξη σε αρχικό στάδιο, η οποία εισηγούμαστε να είναι η Β΄ Λυκείου ή η Γ΄ Λυκείου (κοινού κορμού), ώστε πραγματικά να μπορεί να αποκαλείται μεταρρυθμιστικό μέτρο, γιατί πιστεύουμε ότι πραγματικά η διδασκαλία της Ιστορίας χρειάζεται τομές για να καταλήξει στο ζητούμενο όλων, εκπαιδευτικών, κοινωνίας και πολιτείας, που δεν είναι άλλο από τη μάθηση των μαθητών μας.

Μαρία Μαυραδά - Λύκειο Λακατάμιας
Βασίλης Καφαντάρης - Λύκειο Παλουριώτισσας vaskaf@gmail.com
(Εκπαιδευτικοί στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση που συμμετείχαν στην Επιτροπή για τη διαμόρφωση των νέων αναλυτικών προγραμμάτων της Ιστορίας.

Λευκωσία
15 Απριλίου 2010

Μια πρώτη άποψη για την Ιστορία στα δημοτικά σχολεία

Μικρά βήματα αντί για άλματα: Μια πρώτη άποψη για την Ιστορία στα δημοτικά σχολεία
Η παγκόσμια Ιστορία απουσιάζει σχεδόν παντελώς από την προτεινόμενη ύλη και οι αναφορές σε άλλους λαούς περιορίζονται συνήθως στις περιπτώσεις κατά τις οποίες αυτοί ήρθαν σε επαφή (συνήθως σύγκρουση) με τους Έλληνες ή τους Κύπριους.

Η πολυσυζητημένη μεταρρύθμιση των αναλυτικών προγραμμάτων της Ιστορίας στην ελληνοκυπριακή δημοτική εκπαίδευση (αλλά και σε όλες τις υπόλοιπες βαθμίδες) φαίνεται ότι τελικά δεν θα επιφέρει ούτε τις αλλαγές για τις οποίες κάποιοι φοβούνταν, ούτε εκείνες για τις οποίες κάποιοι άλλοι ήλπιζαν. Έτσι όσοι φοβούνταν για τον αφελληνισμό των μαθητών μπορούν να κοιμούνται ήσυχα. Όσοι πάλι ανέμεναν ότι με τα νέα αναλυτικά θα ξεκινούσε μια νέα εποχή για τη διδασκαλία του μαθήματος, η οποία θα στόχευε στην ανάπτυξη της ιστορικής σκέψης των μαθητών που θα τους επέτρεπε να καταλάβουν τον κόσμο μέσα από τη μελέτη του παρελθόντος και τη σχέση του με το παρόν και το μέλλον, θα πρέπει να περιμένουν είτε για την επόμενη μεταρρύθμιση, είτε για μια γενναία τροποποίηση της παρούσας πρότασης πριν τα αναλυτικά φτάσουν στην τελική τους μορφή.Για να είμαστε δίκαιοι, θα πρέπει να παραδεχτούμε ότι σε σύγκριση με το παρόν αναλυτικό πρόγραμμα της Ιστορίας στο δημοτικό σχολείο (το οποίο αποτελεί κλασικό παράδειγμα παραδοσιακής προσέγγισης όπου η ιστορική σκέψη είναι σχεδόν ανύπαρκτη έννοια) η παρούσα πρόταση περιέχει θετικά στοιχεία όπως οι αναφορές στην πολυπρισματικότητα και την ανάγκη για αποφυγή των προκαταλήψεων και των στερεοτύπων. Περιέχει επίσης θετικές εισηγήσεις για τη χρήση της τεχνολογίας, την αποφυγή της προσήλωσης στα διδακτικά εγχειρίδια, τη χρήση μουσείων και ιστορικών χώρων και την ανάγκη για διαθεματική προσέγγιση του μαθήματος. Από την άλλη, όμως, περιέχει και προβληματικές αναφορές οι οποίες παραπέμπουν σε ένα παραδοσιακό μοντέλο ιστορικής παιδείας όπου η απόκτηση γνώσης από τους μαθητές μετριέται κυρίως μέσα από την ικανότητά τους για αφήγηση και η ιστορική παιδεία συγχέεται με τους εορτασμούς εθνικών επετείων.Αυτό που κυρίως απουσιάζει από την παρούσα πρόταση είναι η σαφής αναφορά σε στόχους για την ανάπτυξη της ιστορικής σκέψης των μαθητών. Πιο συγκεκριμένα, απουσιάζουν οι στόχοι που αναφέρονται στην ανάπτυξη των ιδεών των μαθητών για συγκεκριμένες έννοιες της ιστορίας (π.χ. ιστορικές αναφορές, τεκμήρια, αλλαγή και συνέχεια, αιτία και αποτέλεσμα, ιστορική σημαντικότητα, ιστορική ενσυναίσθηση). Αν και για κάποιες από αυτές τις έννοιες γίνονται σποραδικές αναφορές, εντούτοις δεν υπάρχουν σαφείς στόχοι οι οποίοι να είναι ξεκάθαροι ως προς τις ιδέες που πρέπει να αναπτύξουν οι μαθητές σχετικά με αυτές. Η ίδια γενικολογία και έλλειψη σαφούς περιεχομένου ισχύει και για τις ικανότητες που πρέπει να αναπτυχθούν από τους μαθητές για το κτίσιμο της ιστορικής τους γνώσης, αλλά και τις στάσεις που πρέπει να αποκτήσουν απέναντι στο παρελθόν και τους ανθρώπους του και οι οποίες χαρακτηρίζουν την επιστήμη της Ιστορίας.Σε ό,τι αφορά την προτεινόμενη ύλη (περιεχόμενο) οι αλλαγές είναι ελάχιστες. Έχουμε και πάλι μια μονολιθική ελληνοκεντρική αφήγηση (αν και οι αναφορές στην κυπριακή ιστορία είναι περισσότερες τώρα) που αφηγείται ουσιαστικά την πολιτική ιστορία με ελάχιστες αναφορές σε άλλες πτυχές του παρελθόντος. Στοιχεία που αφορούν την καθημερινή ζωή των ανθρώπων, την εκπαίδευση, την τεχνολογία, τις κοινωνικές αλλαγές κτλ. δεν εμφανίζονται σχεδόν καθόλου στην πρόταση. Επίσης η παγκόσμια Ιστορία απουσιάζει σχεδόν παντελώς από την προτεινόμενη ύλη και οι αναφορές σε άλλους λαούς περιορίζονται συνήθως στις περιπτώσεις που αυτοί ήρθαν σε επαφή (συνήθως σύγκρουση) με τους Έλληνες ή τους Κύπριους.Η υποβάθμιση της ανάπτυξης της ιστορικής σκέψης βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην άποψη (η οποία εκφράστηκε σε πολλές περιπτώσεις από τα μέλη της επιτροπής των ακαδημαϊκών στις συναντήσεις με τους μάχιμους εκπαιδευτικούς) ότι οι μαθητές στις μικρότερες ηλικίες δεν διαθέτουν τις απαραίτητες γνωστικές ικανότητες οι οποίες θα επέτρεπαν μια τέτοια προσέγγιση. Αυτό αποτελεί μια ξεπερασμένη θέση η οποία έχει διαψευστεί επανειλημμένα τις τελευταίες τρεις δεκαετίες από την εκπαιδευτική έρευνα στο χώρο της ιστορικής παιδείας. Αν και αυτό υποδείχτηκε σε πολλές περιπτώσεις από τους εκπαιδευτικούς που συμμετείχαν στη διαδικασία, αυτή τους η άποψη όπως και το σύνολο σχεδόν των γραπτών και προφορικών εισηγήσεών τους δεν λήφθηκαν υπόψη. Υπεύθυνη, σε κάποιο βαθμό, για τις ελλείψεις της παρούσας πρότασης σε θέματα ανάπτυξης ιστορικής σκέψης ήταν και η απουσία από την επιτροπή ακαδημαϊκών με ειδίκευση στην ιστορική παιδεία. Αυτό, φυσικά, αποτελεί σοβαρή και αδικαιολόγητη παράλειψη εκ μέρους του ΥΠΠ.Εν κατακλείδι, η παρούσα πρόταση, αν και παρουσιάζει στοιχεία ανανέωσης σε σχέση με το παρόν αναλυτικό, εξακολουθεί να βρίσκεται πολύ μακριά από τις σύγχρονες προσεγγίσεις στο χώρο της ιστορικής παιδείας. Πάνω απ΄ όλα αφήνει αναπάντητα βασικά ερωτήματα όπως το πώς η Ιστορία θα αποκτήσει νόημα για τους μαθητές και πώς θα τους εφοδιάσει με τα απαραίτητα νοητικά εργαλεία για να συνεχίσουν να μαθαίνουν και έξω από το σχολείο, χωρίς να γίνονται θύματα της ελλιπούς κατανόησης του παρελθόντος και της προπαγάνδας οποιασδήποτε προέλευσης.

Λουκάς Περικλέους Εκπαιδευτικός Δημοτικής Εκπαίδευσης

Μέλος ομάδας εργασίας μάχιμων εκπαιδευτικών για τη διαμόρφωση των αναλυτικών προγραμμάτων Ιστορίας

isiah11@cytanet.com.cy

Δημοσιεύθηκε στον Πολίτη 11 Απρ 2010

Σημαντική η διδασκαλία της Ιστορίας στο σχολείο για τη συγκρότηση της δημόσιας κουλτούρας και πολιτών με κριτική σκέψη

Η Ιστορία και το νέο σχολείο
Αντώνης Λιάκος Κυριακή 18 Απριλίου 2010



Στο πολυνομοσχέδιο που κατατέθηκε από την υπουργό Παιδείας κυρία Διαμαντοπούλου για τις αλλαγές στην εκπαίδευση, και παράλληλα με την καθιέρωση πιστοποιητικού παιδαγωγικής επάρκειας για τους εκπαιδευτικούς, χρειάζεται να περιληφθεί και ένα άρθρο για τη διδασκαλία της Ιστορίας στη Μέση Εκπαίδευση. Παρά το γεγονός ότι η ιστοριογραφία της χώρας μας έχει αναπτυχθεί με νέες έρευνες και έχει εμπλουτιστεί με νέες προσεγγίσεις και θεματικές, το σχολείο συνεχίζει να μένει καθηλωμένο σε κύκλους επανάληψης της ίδιας Ιστορίας- αρχαία, μέση, νεότερη- τόσο στο γυμνάσιο όσο και στο λύκειο, με σχολικά βιβλία που αν δεν αποπροσανατολίζουν, πάντως αφυδατώνουν και δυσκολεύουν τη μάθηση. Τα φτωχά αποτελέσματα στις εξετάσεις είναι ένας μόνο από τους δείκτες αυτής της αποτυχίας. Δυστυχώς η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα στην οποία η Ιστορία δεν διδάσκεται από ιστορικούς, και δεν υπάρχει η ειδικότητα του ιστορικού στο σχολείο. Την Ιστορία τη διδάσκουν γενικώς «φιλόλογοι» (ειδικότητα ΠΕ02), που σημαίνει απόφοιτοι σχολών της Φιλοσοφικής (φιλολογίας, ψυχολογίας-παιδαγωγικών, γαλλικής, αγγλικής, γερμανικής κλπ. φιλολογίας) που ενδέχεται να μην έχουν διδαχθεί ούτε ένα μάθημα Ιστορίας. Οταν καλούνται να διδάξουν Ιστορία όσοι δεν την έχουν διδαχθεί συνήθως αρκούνται στην πιστή αναπαραγωγή του σχολικού εγχειριδίου. Χωρίς ιδιαίτερες γνώσεις και ενδιαφέρον για το πεδίο, χωρίς βιβλιογραφική ενημέρωση, δεν μπορούν να ενεργοποιήσουν το ενδιαφέρον των μαθητών, ούτε βέβαια να μεταδώσουν την αίσθηση της ιστορικότητας. Η Ιστορία στο σχολείο γίνεται ένα βαρετό μάθημα που οδηγεί στην αποστήθιση. Οι απόφοιτοι των τμημάτων αυτών επιλέγονται με εξετάσεις στον ΑΣΕΠ με ενιαία ύλη της οποίας ο κεντρικός κορμός είναι τα φιλολογικά μαθήματα. Για τη διαιώνιση

Η διδασκαλία της Ιστορίας στο σχολείο γίνεται με τέτοιο τρόπο στα Γυμνάσια και στα Λύκεια με αποτέλεσμα να έχει καταλήξει ένα βαρετό μάθημα το οποίο οι μαθητές πρέπει απλώς να αποστηθίσουν αυτής της πρωτοτυπίας, προβάλλεται ως κύρια δικαιολογία ότι στην Ελλάδα, λόγω της γεωγραφικής κατανομής των σχολείων, καθώς και της κατανομής των ανθρωπιστικών μαθημάτων στο σχολικό πρόγραμμα, η καθιέρωση ειδικοτήτων θα ήταν μια αναποτελεσματική και περιττή πολυτέλεια. Το ίδιο γεγονός ωστόσο δεν εμποδίζει να γίνονται σεβαστές οι ειδικεύσεις των αποφοίτων της Φυσικομαθηματικής σε φυσικούς που διδάσκουν φυσική, σε μαθηματικούς που διδάσκουν μαθηματικά, σε χημικούς που διδάσκουν χημεία και σε βιολόγους που διδάσκουν βιολογία. Ο κύριος λόγος αυτής της αντιεπιστημονικής εμμονής στον ρόλο του «φιλολόγου» που διδάσκει τα πάντα είναι ότι δεν έχει αναγνωριστεί ακόμη η αυτοτελής συγκρότηση του ιστορικού κλάδου. Ως τώρα οι μηχανισμοί του υπουργείου Παιδείας κατέχονταν από το παρωχημένο πνεύμα του ελληνικού 19ου αιώνα που έβλεπε την Ιστορία ως παρακλάδι της φιλολογίας. Οφείλεται επίσης αυτή η καθυστέρηση και στο γεγονός ότι οι ιστορικοί- πανεπιστημιακοί ή ερευνητές- ελάχιστη προσοχή έδωσαν, ως τώρα, στην αναμόρφωση της διδασκαλίας της Ιστορίας στο σχολείο, σε αντίθεση με τους μαθηματικούς και τους φυσικούς επιστήμονες οι οποίοι έδειξαν ένα διαρκές και αποτελεσματικό ενδιαφέρον. Είναι όμως πλέον καιρός να αρθεί αυτός ο απαράδεκτος αναχρονισμός, ο οποίος έχει καταστροφικές συνέπειες τόσο ως προς τη διδασκαλία της Ιστορίας στο σχολείο, όσο επίσης και ως προς τη συγκρότηση του προγράμματος των ιστορικών τμημάτων, τα οποία τείνουν να μετατραπούν σε πανδιδακτήρια με την προσθήκη πλήθους φιλολογικών μαθημάτων, για να εξυπηρετήσουν την προσδοκώμενη επάρκεια των αποφοίτων τους. Αποτέλεσμα; Λίγο απ΄ όλα. Χρειάζεται επομένως να καθιερωθεί η ειδικότητα του ιστορικού στο σχολείο, και ταυτόχρονα να γίνει μια σοβαρή αναδιοργάνωση του αναλυτικού προγράμματος που αφορά την εκπαίδευση της Ιστορίας, η οποία κακώς περιορίζεται σε μια γεγονοτολογική αντίληψη. Η Ιστορία αφορά την προβληματική των σχέσεών μας με το παρελθόν, περιλαμβανομένης της συγκρότησης της ιστορικής συνείδησης και της συλλογικής μνήμης. Το αίτημα να διδάσκει κανείς το αντικείμενο που έχει σπουδάσει θα έπρεπε να θεωρείται αυτονόητο, χωρίς παραχωρήσεις σε λαϊκιστικές-συντεχνιακές απαιτήσεις να διδάσκουν όλοι όλα. Και δεν χρειάζεται βέβαια να επιχειρηματολογήσει κανείς επιπροσθέτως για το πόσο σημαντική είναι η διδασκαλία της Ιστορίας στο σχολείο για τη συγκρότηση της δημόσιας κουλτούρας και πολιτών με κριτική σκέψη.
Ο κ. Αντώνης Λιάκος είναι καθηγητής της Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Διαβάστε περισσότερα: http://www.tovima.gr/default.asp?pid=46&ct=72&artId=299178&dt=18/04/2010#ixzz0lVvhWT2q

Διάλεξη με θέμα την εκπαίδευση στην οθωμανική περίοδο.

Κατατέθηκε η εισήγηση του νέου αναλυτικού Ιστορίας

Αγαπητέ συνάδελφε,


Την περασμένη Δευτέρα (9 Μαρτ. 2010) υποβάλαμε στην Κεντρική Επιστημονική Επιτροπή και στο Υπουργείο το τελικό κείμενο (έντυπο και ηλεκτρονικό) της εισήγησής μας για τα Αναλυτικά Προγράμματα στο μάθημα της Ιστορίας. Ζητήσαμε από τη Κεντρική Επιστημονική Επιτροπή να σας κοινοποιήσει το ταχύτερο δυνατόν το περιεχόμενο της εισήγησής μας, η οποία ελπίζουμε να φτάσει στα χέρια σας σύντομα.
Με το γράμμα αυτό θα ήθελα, ως πρόεδρος της ειδικής επιτροπής, να σας ευχαριστήσω όλους θερμά για την ουσιαστική βοήθεια που μας προσφέρατε. Η πείρα σας, οι γραπτές προτάσεις και γενικά οι ιδέες που παρουσιάσατε με ποικίλους τρόπους κατά τη διάρκεια των κοινών μας συνεδριάσεων αποτέλεσαν βασική πηγή του υλικού που χρησιμοποιήσαμε στην εισήγησή μας. Σε τελευταία ανάλυση, χωρίς τη δική τους συνδρομή και τον μόχθο, η εισήγησή μας θα ήταν εξαιρετικά ατελής, αν όχι ανέφικτη. Ασφαλώς, η κατάστρωση του Αναλυτικού Προγράμματος έγινε, όπως μας είχε ζητηθεί, από εμάς‧ γι' αυτό και στα μέλη της επιτροπής, που την υπογράψαμε, ανήκει και η ευθύνη για το περιεχόμενό της. Ωστόσο, αν τελικά η προσπάθεια αυτή καταλήξει σε παραγωγικά αποτελέσματα, ο κύριος έπαινος θα ανήκει, όπως υπογραμμίσαμε και στο διαβιβαστικό μας έγγραφο προς την Κεντρική Επιτροπή και στο Υπουργείο, σε εσάς.


Με εγκάρδιους συναδελφικούς χαιρετισμούς,




Ιωάννης Κ. Χασιώτης
Ομότιμος Καθηγητής της Νεότερης Ιστορίας
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης