«Αντιμεταρρύθμιση; Ευχαριστώ, δε θα πάρω!»

«και τα μάτια τους ήτανε πέτρινα.»

Τάσος Λειβαδίτης, Καντάτα

Γιώργος Κ. Μύαρης, νεοελληνιστής
μέλος ΚΔΣ του ΣΕΚΦ-ΟΕΛΜΕΚ, εκλεγμένος με τον «Συνασπισμό Φιλολόγων»

Κρίσιμα ερωτήματα απαιτούν απάντηση και πρωτίστως άμεσες λύσεις για το μέλλον της κυπριακής δημόσιας εκπαίδευσης και για την ουσιαστική δημοκρατική μεταρρύθμιση: Προς ποια κατεύθυνση πρέπει να οδηγεί η αλλαγή των συγκεντρωτικών μοντέλων διοίκησης, των αναχρονιστικών και βαρυφορτωμένων προγραμμάτων σπουδών, των πεπαλαιωμένων διδακτικών μεθόδων και των ελλειμματικών σχολικών βιβλίων; Πώς η αναβάθμιση των παρεχόμενων γνώσεων θα αποβεί ανασχετική προς τις άχαρες, αλλοτριωτικές-αποπροσανατολιστικές εντατικοποιήσεις, ώστε ο μαθητής να μετέχει στη ζωή ως δημιουργικός πολίτης κι όχι ως «μονάδα παραγωγής-κατανάλωσης»; Ποια μέτρα μπορούν να αντισταθμίσουν τη ζημιά που προκάλεσε η ισοπεδωτική και καταπιεστική μορφή «αξιολόγησης» (βλέπε «συμμόρφωσης»!) των εκπαιδευτικών; Μήπως μόνο η ενίσχυση-βελτίωση του έργου των εκπαιδευτικών, η τόνωση της αυτενέργειας και η αξιολόγηση του συλλογικά παραγόμενου εκπαιδευτικού έργου στην κάθε σχολική μονάδα απαντά στη στασιμότητα;
Δυστυχώς οι προηγούμενες κυβερνήσεις δε θέλησαν να δώσουν προτεραιότητα στην υλοποίηση προτάσεων που απορρέουν από τους προβληματισμούς αυτούς. Δικαιολογημένα πλέον αναρωτιόμαστε: Μήπως πολλοί από αυτούς που έχουν ευθύνες για τις χρόνιες υστερήσεις, τις αντιδημοκρατικές-συγκεντρωτικές αγκυλώσεις και τη στασιμότητα του εκπαιδευτικού συστήματος αντί να αναλάβουν τις ευθύνες τους συντηρούν μια αντιπαράθεση σε γκρίζα πεδία και με κατασκευασμένους «εχθρούς», επειδή τους βολεύει ιδεολογικά ή πολιτικά; Μήπως, χωρίς αργοπορία, ό,τι μας λείπει είναι η σε βάθος ανάλυση των προβλημάτων με γνώμονα την ευρωπαϊκή εκπαιδευτική πορεία της επανενωμένης Κύπρου; Μήπως η συναινετική λήψη αποφάσεων για την παιδεία ακυρώνεται, αν η πολιτεία υποτάσσεται σε κέντρα που δεν υπόκεινται σε δημοκρατικές πολιτικές διαδικασίες; Μήπως η επιτάχυνση των μεταρρυθμιστικών διαδικασιών και η συμπόρευση με σύγχρονες παιδαγωγικές και πολιτισμικές αναζητήσεις υπονομεύονται από κηρύγματα απείθειας, διχασμού και διαίρεσης, ή και ωραιοποίησης παρελθοντικών δομών και θεοκρατικών νοοτροπιών;
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο τείνει να αποκτά το πραγματικό του νόημα και ο διάλογος γύρω από την ιστορία. Ένας διάλογος που, κατά ευτυχή τρόπο, για πρώτη φορά διεξάγεται σε τόση κλίμακα και σε τόσο ελεύθερο και δημοκρατικό πλαίσιο εντός των σχολείων και στην ευρύτερη κοινωνία, βεβαίως μέσα από αντιθέσεις και αντιφάσεις. Και αυτό μπορεί να πιστωθεί στις προσπάθειες των εκπαιδευτικών, αλλά και στο νέο πνεύμα που διαπερνά, παρά τις ελλείψεις, τη σημερινή διακυβέρνηση του Υ.Π.Π. και συνολικά της Κυπριακής Δημοκρατίας. Βεβαίως, από μόνο του αυτό δε λύνει το πρόβλημα της ποιότητας που (δεν) αποκτά στην πορεία ο διάλογος και η αντιπαράθεση. Ούτε και πρέπει να οδηγεί σε πολώσεις και εύκολες, λαϊκιστικές «ταμπέλες» προς όσους διαφωνούν με τις στοιχειώδεις αλλαγές στα προαναφερόμενα πεδία: Κάθε αναφορά στο έθνος δε σηματοδοτεί «εθνικισμό» και κάθε διαφωνία δεν εκπηγάζει από κακή προαίρεση. Πολλοί έντιμοι και καλοπροαίρετοι άνθρωποι δεν πείθονται εξαιτίας ανεπαρκών διαδικασιών διαλόγου για τις στοιχειώδεις εκσυγχρονιστικές ανάγκες. Διότι πρόκειται περί αυτών των απλών και στοιχειωδών αλλαγών «αστικού δημοκρατικού εκσυγχρονισμού», οι οποίες έπρεπε προ ετών να έχουν δρομολογηθεί!
Πέρα από αυτό, όμως, διαφαίνονται πλέον ορισμένα επαναλαμβανόμενα συμπτώματα, που δεν συνθέτουν σενάριο επιστημονικής φαντασίας: επιτήδειος και αντιδημοκρατικός χειρισμός ορισμένων μ.μ.ε., λόγος διχαστικός με ισχυρή δόση «εθνο-σωτηριολογικής» αποκλειστικότητας, δοκιμασμένος και κατά το παρελθόν (βλέπε πραξικόπημα του 1974!) σε βάρος των αντοχών της δημοκρατίας και του «πατριωτισμού του Συντάγματος», δηλαδή σε βάρος του πολίτη, της νεολαίας και της πατρίδας! Μια «Αντιμεταρρύθμιση» και άτυπη «Ιερά Εξέταση» (μόνο με την έννοια της «πολιτικής» κατεύθυνσης και πρακτικής) τείνει να σχηματιστεί από κύκλους ποικιλόμορφους, θορυβώδεις, αλλά σαφώς μειοψηφικούς. Μια τάση που επιδιώκει να υψώσει εμπόδια σε κάθε αλλαγή και σε οποιονδήποτε προβληματίζεται ότι κάτι δεν πάει καλά με τους αργούς ρυθμούς της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης, με τη διδασκαλία της ιστορίας στα σχολεία μας ή ακόμη και με τα ελλαδικά και κυπριακά σχολικά εγχειρίδια (όσα υπάρχουν και όσα …ΘΑ «γραφτούν», και η ελλαδική "Ιστορία του Νεότερου και του Σύγχρονου κόσμου -από το 1815 ως σήμερα" [για συντομία Ι.Ν.Σ.Κ.] που φέτος βεβιασμένα εισήχθη στη Γ΄ Λυκείου!!!). Λόγος αντι-μεταρρυθμιστικός, που ελάχιστα συνάδει με τις ανάγκες του εκπαιδευτικού και επιστημονικού γίγνεσθαι και της ευρωπαϊκής πλεύσης της Κύπρου. Λόγος που σε τελευταία ανάλυση αφυδατώνει και πλήττει και τον ελληνικό πολιτισμό της Κύπρου, ή καλύτερα ακυρώνει τις διαδικασίες ανανέωσής του!
Ακόμη και η στοιχειώδης δημοκρατική αρχή, ότι δηλαδή η ψηφισμένη από το λαό κυβέρνηση δικαιούται να εφαρμόσει τις προγραμματικές δεσμεύσεις με βάση τις οποίες τής ανέθεσε ο λαός να κυβερνήσει και τα της εκπαίδευσης του τόπου, τίθεται εν αμφιβόλω: Όχι! Η εκλεγμένη κυβέρνηση και ο Υ.Π.Π. «οφείλουν» να υπακούουν στην «Αντιμεταρρύθμιση»! Διαφορετικά, όπως προσπαθούν να μας πείσουν, είναι «ύποπτοι» για την «καταστροφή της ελληνικής παιδείας και γλώσσας» (όπως οι ίδιοι περιοριστικά τις αντιλαμβάνονται), της «καταβαράθρωσης της ελληνικής ιστορίας και λογοτεχνίας» (που την ταυτίζουν με τη μονοπώληση που έχουν επιβάλλει οι κατεστημένοι κύκλοι στην ερμηνεία, με τις «άγνωστες γκρίζες ζώνες» και τις λογικές λογοκρισίας στη διδασκαλία της ιστορίας και της λογοτεχνίας στα σχολεία).
Κάποιοι δημοκρατικοί πολίτες κι εκπαιδευτικοί, χωρίς κατ’ ανάγκη να ταυτίζονται με θέσεις των κυβερνώντων, αλλά και διάφοροι φορείς τολμούν να διατυπώσουν διαφορετικές απόψεις από αυτές της σκοταδιστικής «Αντιμεταρρύθμισης», και τότε γίνονται αντικείμενο λοιδορίας. Αυτό ισχύει ιδίως για τα θέματα που άπτονται της διδασκαλίας της Ιστορίας και των εκπαιδευτικών εγχειριδίων. Έτσι συνέβη με την κατ’ επανάληψη ομόφωνη απόφαση-πρόταση του Συνδέσμου Φιλολόγων σε σχέση με το όντως προβληματικό στη διδακτική και στην επιστημονική κατεύθυνσή του βιβλίο
Ι.Ν.Σ.Κ. στη Γ΄ Λυκείου. Σε αντίθεση με αυτούς κινούνται στην απαίτηση για «πολλαπλό» σχολικό εγχειρίδιο Ιστορίας και για «πολυπρισματική θεώρηση και διδασκαλία της Ιστορίας». Λύση προβεβλημένη και επιστημονικά –παιδαγωγικά απαραίτητη για την καλλιέργεια της αντιδογματικής-κριτικής σκέψης, της δημοκρατικής συνείδησης, της οικουμενικής –ανθρωπιστικής-οικολογικής καλλιέργειας.

Δε φαίνεται μακρινή η εφαρμογή άλλων διαδικασιών και λογικών εμπνεύσεων, σύμφωνων με την ανάπτυξη της δημοκρατίας και της ελευθερίας, σε αντιστοιχία με τον διαλεκτικό επαναπροσδιορισμό στις κοινωνίες και στα εκπαιδευτικά συστήματα. Αυτά προσανατολίζουν προς το ελεύθερο από ταξικούς, φυλετικούς, τεχνολογικούς, πολιτισμικούς και άλλους φραγμούς σχολείο. Σχολείο που η ομαλή λειτουργία του προϋποθέτει τους πραγματικά ελεύθερους και πολύπλευρα καλλιεργημένους εκπαιδευτικούς και μαθητές! Οι νέες διδακτικές και παιδαγωγικές μέθοδοι (λ.χ. πλουραλισμός πηγών και ελεύθερη αξιοποίησή τους στη κατανόηση όλων των γνώσεων, πρισματική διδασκαλία της ιστορίας, χρήση με κριτικό τρόπο μιας πολυφωνικής βιβλιογραφίας - του Διαδικτύου και των πολυμέσων) αποτελούν μια κάποια εγγύηση ότι οι φιλόλογοι –και οπωσδήποτε οι διδάσκοντες Ιστορία- μπορούν να μετατρέψουν το μεράκι και το πάθος τους σε επιτυχή συν-μετοχή των μαθητών στο «μάθημα» της Ιστορίας ή της Φιλοσοφίας ή των «Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων», και σε ωφέλιμα αποτελέσματα για το μαθητόκοσμο, την κοινωνία και τον πολιτισμό μας.
Πέρα από τη μονοφωνία και το «χυλό» της νεοφιλελεύθερης «παγκοσμιοποίησης». Πέρα και από το μίζερο ένα και μοναδικό βιβλίο, όπως αυτό της Ι.Ν.Σ.Κ. της Γ΄ Λυκείου, στο οποίο η αξιοσέβαστη (πλην ευνοούμενη!) συγγραφική ελλαδική πανεπιστημιακή τριανδρία προτείνει στη βιβλιογραφία 7 δικά της συγγράμματα στα 14! Οδεύει προ καιρού η πορεία της διδασκαλίας στην Ιστορία (και όλων των μαθημάτων) παγκόσμια και ευρωπαϊκά, πέρα από την τυραννία του ενός βιβλίου, του ενός cd-rom, του ενός blog. Ακόμη, παρά τα πισωγυρίσματα, κινείται μακράν αυτής της πολιτικής λογικής που οδηγεί την ιστορική επιστήμη στην «ιδρυματοποίηση». (Τα «Ιδρύματα Καραμανλή» πώς αναγιγνώσκουν τις Συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου του 1959; Το «Ίδρυμα Μητσοτάκη» πώς αποτιμά την περίοδο της «Αποστασίας» του 1965 και όσα δράματα ακολούθησαν σε Ελλάδα και Κύπρο; !!!). Το επιβεβαιώνουν οι συνάδελφοι εκπαιδευτικοί και πανεπιστημιακοί που για δημόσιο χωρίς αποκλεισμούς διάλογο επέλεξαν επιστημονικές εκδηλώσεις (λ.χ. το Συνέδριο Σ.ΕΚ.Φ.-Π.Ε.Φ. "Η διδασκαλία της Ιστορίας στη Μέση Εκπαίδευση", Λεμεσός, 3-4.10.08), ιστολόγια, ποικίλα έντυπα, τη δημοσιότητα και την αντιπαράθεση αρχών.