Για το μάθημα της Ιστορίας 9-11-2008

Και όμως η γη γυρίζει!

Από την έναρξη όμως της σχολικής χρονιάς ορισμένοι κύκλοι βάλθηκαν να μας πείσουν περί του αντιθέτου.Αφού απέτυχαν οι εν λόγω κύκλοι να πλήξουν τον φετινό υπό έμφαση στόχο για «καλλιέργεια κουλτούρας ειρηνικής συμβίωσης με στόχο την απαλλαγή από την κατοχή» έστρεψαν τα πυρά τους στο θέμα του εκσυγχρονισμού αναλυτικών προγραμμάτων στο μάθημα της Ιστορίας.Ακούστηκαν αυτές τις βδομάδες αναρίθμητοι αφορισμοί και επινοήθηκαν μια σειρά από ανύπαρκτοι κίνδυνοι περι επιχειρούμενης τάχατες απόπειρας παραχάραξης της ιστορίας, γεγονός που καθιστά αναγκαίο πιστεύουμε να ειπωθούν με σαφήνεια κάποια γεγονότα και αλήθειες γύρω από αυτονόητα ζητήματα.

I. Το θέμα του εκσυγχρονισμού του αναλυτικού προγράμματος της ιστορίας από το δημοτικό μέχρι και το λύκειο, εντάσσεται σε ένα ευρύτερο σχεδιασμό εκσυγχρονισμού των αναλυτικών προγραμμάτων σε όλα τα γνωστικά αντικείμενα.

II. Ο διαρκής εκσυγχρονισμός των αναλυτικών προγραμμάτων και των σχολικών εγχειριδίων – συγγραμμάτων είναι επιβεβλημένη πρακτική που ακολουθείται σ’ όλο τον κόσμο, χωρίς ασφαλώς να εξαιρείται η Κύπρος. Φέτος για παράδειγμα στο εκπαιδευτικό μας σύστημα, μόνο στο μάθημα της ιστορίας, εισήχθησαν δύο νέα βιβλία. (Β΄και Γ΄Λυκείου).

III. Μέχρι σήμερα δεν έχει καν οριστεί εξειδικευμένη επιτροπή για τον εκσυγχρονισμό των αναλυτικών προγραμμάτων στην Ιστορία ενώ η δική μας πρόβλεψη είναι ότι νέα συγγράμματα δεν θα ετοιμαστούν πριν παρέλθουν τουλάχιστον δύο χρόνια.

IV. Η ανάγκη για συγγραφή νέων βιβλίων και βελτίωση των υφιστάμενων, τόσο από παιδαγωγικής άποψης όσο και για κάλυψη ιστορικών γεγονότων-περιόδων που απουσιάζουν από τα σχολικά βιβλία, είναι καταγεγραμμένες στην Έκθεση Ειδικής Επιτροπής που ορίστηκε επί προηγούμενης κυβέρνησης και η οποία επισημαίνει σωρεία αδυναμιών και παραλείψεων στα υφιστάμενα βιβλία. Σε αυτή την κατεύθυνση, από χρόνια οι εκπαιδευτικές οργανώσεις απαιτούν εκσυγχρονισμό ή συγγραφή νέων βιβλίων, εκεί όπου δεν υπάρχουν καθόλου, τα οποία θα προάγουν την ομαδο-συνεργατική, ερευνητική διδασκαλία του μαθήματος.

V. Είναι γεγονός ότι οι «πόλεμοι» των εγχειριδίων της ιστορίας είναι συχνό φαινόμενο και στην σύγχρονη εποχή αφού αφενός υπάρχουν διαφορετικές ερμηνείες στα ιστορικά γεγονότα και αφετέρου η παιδεία και η ιστορία σε όλες τις εποχές και σε όλες τις μορφές οργάνωσης των ανθρωπίνων κοινωνιών είναι αναπόφευκτα ιδεολογικά φορτισμένη.

VI. Είναι όμως επίσης γεγονός ότι στην δική μας περίπτωση, οι αντιδράσεις δεν αφορούν κανένα καινούριο σύγγραμμα που έχει αποφασιστεί να σταλεί στα σχολεία. Οι αφορισμοί, η κινδυνολογία και ο παροξυσμός, που έφτασε μέχρι του σημείου να γίνεται αναφορά για πέταμα βιβλίων, είτε στην πυρά είστε στους σκουπιδότοπους, έγιναν και γίνονται «προληπτικά», χωρίς να υπάρχει καθόλου αντικείμενο. Πρόκειται για σκιαμαχίες και κυνήγι φαντασμάτων που ορισμένοι δημιουργούν, με αλλότριους προφανώς στόχους.

VII. Ως ΑΚΕΛ εμπιστευόμαστε ότι το Υπουργείο Παιδείας, μέσα από τις συναινετικές διαδικασίες που ακολουθεί, εργάζεται ώστε να προκύψει ένα επιστημονικά ορθό και σύγχρονο απ΄ όλες τις απόψεις αποτέλεσμα μέσα από την δουλεία των ομάδων που θα συσταθούν. Σε κάθε περίπτωση όμως, επιφυλασσόμαστε να τοποθετηθούμε όταν θα έχουμε τελικά αποτελέσματα αυτής της φιλόδοξης δουλειάς.

VIII. Ανεξαρτήτως της πιο πάνω διαπιστώσεις, ως ΑΚΕΛ έχουμε την άποψη ότι για την συγγραφή της ιστορίας θα πρέπει να τηρούνται ορισμένες βασικές αρχές. Αρχές όπως αυτές ορίζονται και σε σχετική Σύσταση του Συμβουλίου της Ευρώπης για το σχολικό εγχειρίδιο, το οποίο θα πρέπει:

• Να είναι "προκλητικό". Δηλαδή να μη δίνει τελεσίδικες απαντήσεις, να παρέχει τη δυνατότητα ευρύτερων προβληματισμών και αναζητήσεων και να ενεργοποιεί την κριτική σκέψη των μαθητών.

• Να ενθαρρύνει την ανάληψη δημιουργικών πρωτοβουλιών όπως η βιωματική μάθηση, η αυτενέργεια, η ανάπτυξη δεξιοτήτων μέσα από ποικιλία παιδαγωγικών ασκήσεων και εργασιών με βασικό στόχο την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης των μαθητών.

• Να αντιστοιχεί στον τρέχοντα ιστοριογραφικό και παιδαγωγικό προβληματισμό, δηλαδή να αναζητεί την επιστημονική αλήθεια, να εμπεριέχει τα πρόσφατα πορίσματα της ιστορικής επιστήμης και να μην εμπεριέχει εθνικά στερεότυπα και προκαταλήψεις.

• Να περιλαμβάνει πολλές ερμηνευτικές προοπτικές για το παρελθόν. Για παράδειγμα, να περιέχει πολλές και αποκλίνουσες πρωτογενείς και δευτερογενείς ιστορικές πηγές και να αναφέρεται σε ποικίλες θεματικές όπως το φύλο, η κοινωνική τάξη, η ηλικία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, κ.α.

• Να αντιστοιχεί στην ηλικία και στα ενδιαφέροντα του μαθητικού κοινού και να ανταποκρίνεται στο γλωσσικό τους επίπεδο.

• Να καλύπτει πλήρως το εύρος του αναλυτικού προγράμματος και να είναι ελκυστικό. Επίσης να επιδίδεται σε αναφορές επί άλλων κειμενικών και εξωκειμενικών πηγών πληροφόρησης.

• Θα πρέπει να έχει διαθεματικό χαρακτήρα, αναζητώντας την ιστορικότητα των φαινομένων του πολιτικού, κοινωνικού, οικονομικού και πολιτισμικού βίου.

*Ο Γιώργος Λουκαΐδης είναι Υπεύθυνος Γραφείου Παιδείας Κ.Ε. ΑΚΕΛ